مباني تاويل در انديشه عرفاني ملاصدرا

Fundamentals of Esoteric Interpretation Based on Mulla Sadra's Mystical Thoughts

ر اين مقاله به بررسي مباني تاويل در انديشه عرفاني ملاصدرا مي‌پردازيم. به عقيده نويسنده، در فضاي «تفكر عرفاني»، مقوله «تاويل» نه تنها عنصر موثري براي فهم قرآن و متون روايي است، بلكه كليد فهم همه مناسبات حقيقي در عالم هستي به شمار مي‌رود. از جمله چالش‌هايي كه در فضاي مخالفت‌ها با تاويل عرفاني وجود دارد، مخالف خواندن تاويل با ظواهر دين است؛ درحالي‌كه آنچه در تاويل عرفاني به دست مي‌آيد، معاني باطني‌اي است كه بدون حفظ ظواهر حجيت ندارد. بهره‌گيري از روش تاويل در تفاسير آفاقي و انفسي ملاصدرا، مويد بسيار خوبي بر پذيرش روش تاويل عرفاني و غلبه اين روش بر هرمنوتيك وي به شمار مي‌رود. نويسنده در اين تحقيق مي‌كوشد تا به جست‌و جوي مباني تاويل در تفكر عرفاني ملاصدرا بپردازد. به عقيده نويسنده، مباني تاويل، در سه محور قابل طرح است: 1. مباني وجود‌شناختي؛ 2. مباني انسان‌شناختي؛ 3. مباني معرفت‌شناختي. از مهم‌ترين و اساسي‌ترين اين مباني، ذو بطون دانستن انسان، ‌قرآن و عالم هستي است. از مباني ديگر، مي‌توان به استكمال‌پذيري نفس انساني، سفرهاي تاويلي و ايجاد حس تاويل در سالك، لزوم فهم مراد متكلم براي فهم كلام، و برخي مباني ديگر كه تفصيل آن خواهد آمد، اشاره كرد. روش نويسنده در اين مقاله، آميزه‌اي از نقل و تحليل عقلي - عرفاني است. هدف ما در اين نوشته، نگاهي تفصيلي به مباني انديشه ملاصدرا در خصوص تاويل با رويكرد عرفاني است.

This study investigates the principles of esoteric interpretation based on Mulla Sadra's mystical thoughts. According to the author, in the realm of "mystical thinking", the subject of "esoteric interpretation" is not only an effective element in understanding the Qur'an and narrative texts, but also the key to understanding all real relations in the universe. One of the challenges in the opposition to mystical interpretation is to regard esoteric interpretation as opposed to the outward manifestations of religion, while what is achieved in mystical interpretation is esoteric meanings that have no authority without maintaining the outward manifestations. The use of the method of esoteric interpretation based on Mulla Sadra's extroversive and introversive interpretations is a very good confirmation of the acceptance of the method of mystical interpretation and the dominance of this method over his hermeneutics. In this study, the author seeks to find the foundations of esoteric interpretation in Mulla Sadra's mystical thoughts. According to the author, the basics of esoteric interpretation can be proposed in three areas; 1. ontological foundations; 2. anthropological foundations; 3. epistemological foundations. One of the most important and basic elements in these foundations is the multi lay redness of man, the Qur'an and the universe. Other foundations include the perfectibility of the human soul, esoteric journeys, creation of a sense of esoteric interpretation in the wayfarer, the need to understand what the speaker means to understand his words, and some other principles that will be detailed. The author's method in this research is a combination of narration and rational-mystical analysis. The purpose of this paper is to take a detailed look at the basics of Mulla Sadra's thoughts on esoteric interpretation through a mystical approach.