ابعاد عملكرد خانواده و هويت اجتماعي؛ نقش واسطه‌اي گرايش به برنامه‌هاي ماهواره

FAMILY FUNCTIONING DIMENSIONS and SOCIAL IDENTITY: THE MEDIATING ROLE OF THE TENDENCY TO SATELLITE PROGRAMS

هويت اجتماعي در نوجواني به دليل تكوين هويت مستقل در اين مرحله از زندگي، نسبت به ساير دوره هاي رشدي، حايز اهميت بيشتري است. شناخت هويت اجتماعي، تلاشي است براي تحليل الگوهاي تكرارپذير، كنش ها و نگرش هاي اجتماعي. از طرفي، اتصال و انسجام فرهنگ و نظم اجتماعي يا به عبارتي سازمان بخشيدن به نظم اجتماعي، به عهده ي نهاد خانواده است. از اين رو، عملكرد صحيح خانواده، پايه ي دستيابي به پرورش انگيزه ها و رفتارهايي است كه بر اساس آنها، نوجوان خود را در قبال وظايف و مسووليت هاي مربوط به عضو جامعه بودن، پاسخگو ميداند. اين در حالي است كه امروزه با مساله ي انكارنشدني گسترش روزافزون تمايل به استفاده از ماهواره در جهان و از جمله كشور ما، روبه رو هستيم كه به نظر ميرسد الگوها و ارزش هايي كه از سوي اين رسانه ها اشاعه ميگردد، به تغييرات عمده اي در ارزش ها و نگرش‌ها، همچنين در شيوه ي زندگي، ارتباطات و تعاملات خانواده ها منجر شده است كه اين خود، تغييرات هويتي را به دنبال داشته است. هدف از اين مطالعه، تبيين نقش واسطه گري تماشاي برنامه هاي ماهواره در رابطه ي بين ابعاد عملكرد خانواده و هويت اجتماعي است. به منظور تبيين مساله و تعيين چارچوب نظري، از ديدگاه هاي جامعه شناسي مربوط به تاثير رسانه ها، از قبيل نظريه‌ي كاشت و نظريه ي الگوبرداري، استفاده شد. روش پژوهش حاضر، توصيفي از نوع همبستگي و جامعه ي آماري، شامل كليه ي دانش آموزان مقطع متوسطه ي شهر بيضا بود. در اين مطالعه، 180دانش آموز، (100 دختر) و (80 پسر) سال دوم مقطع متوسطه ي شهرستان بيضا، در سال تحصيلي 95-94، شركت داشتند كه به روش نمونه گيري خوشه اي چندمرحله اي - تصادفي انتخاب شده بودند. براي اندازه گيري متغيرهاي پژوهش پرسشنامه ي محقق ساخته، ابزار سنجش خانواده مك مسترFAD و پرسشنامه ي هويت اجتماعي، مورد استفاده قرار گرفت. براي تحليل داده ها، از روش آماري تحليل مسير (روش مراحل بارون و كني) استفاده شد. نتايج ضريب همبستگي، حاكي از رابطه ي ابعاد عملكرد خانواده و تمايل به تماشاي ماهواره با هويت اجتماعي بود. همچنين نتايج حاصل از ضريب رگرسيون نشان داد ابعاد عملكرد خانواده قادر به پيشبيني هويت اجتماعي است و در آخر، پس از تجزيه و تحليل داده ها و بررسي تحليل مسير به دست آمده ،معلوم شد كه گرايش به استفاده از ماهواره، ميان ابعاد عملكرد خانواده و هويت اجتماعي، نقش واسطه اي دارد. يافته ها با توجه به پژوهش هاي پيشين، به بحث گذاشته و پيشنهادهايي به منظور پژوهش بيشتر در اين زمينه، مطرح شد.

the present study was carried out aiming to explore the mediating role of satellite programs in the relationship between family functioning dimensions and social identity. To do so as well as to determine the theoretical framework of the study, sociological perspectives on the effect of the media like cultivation and modeling theories were employed. The research method used in the study is a descriptive-correlation one. Moreover, the research statistical population encompassed a total of 180 high school students (100 female, 80 male) selected through multistage cluster-random sampling method during 2015-2016 educational year in Beyza. The research instruments used in this study included a questionnaire developed by the researcher, the McMaster’s Family assessment Device (FAD) and Social Identity Scale. Furthermore, to analyze the collected data, statistical path analysis method was adopted. Correlation coefficient results indicated that family functioning dimensions and tendency toward satellite programs are related to social identity. Similarly, results yielded from regression analysis showed that family functioning dimensions can predict social identity. In addition, it was found that tendency toward satellite programs plays a mediating role in the relationship between family functioning and social identity. Suggestions for further research in this area are provided as well.