نقد و بررسي ديدگاه فخر رازي پيرامون ارتباط ميان بداء و مسئله دعا

بداء از مباحث مهم الاهياتي است كه با مسئله دعا و نيايش ارتباط مستقيم دارد. بداء به معناي تغيير در اراده و حكم الاهي، مورد اتفاق و پذيرش اماميه و رد اهل تسنن است. فخر رازي در آثار خويش، بداء را انكار مي‌كند. رد بداء مستلزم انكار نقش‌آفريني دعا در سرنوشت انسان است. ديدگاه فخر درباره دعا كه بيشتر متوجه بعد عبادي آن است مؤيد اين اعتقاد اوست. نگاه فخر به دعا به‌مثابه امري عبادي است تا عاملي مؤثر براي تغيير سرنوشت انسان. مهم‌ترين ادله فخر در رد بدا، به نحوه نگرش ايشان به دو مسئله الاهياتي علم و اراده الاهي مرتبط است. در اين پژوهش با نقد و بررسي ديدگاه فخر در مسئله بداء و دعا، ارتباط ميان بداء با مسئله دعا مورد تحليل قرار گرفته است. از اين‌رو سؤال اصلي پژوهش اين است كه آيا رأي غالب ايشان درباره بداء با حقيقت دعا سازگار است يا خير؟ نتيجه اين بررسي نشان مي‌دهد كه بين نظريه بداء و دعا سازگاري كامل وجود دارد و تصور ناسازگاري ناشي از رويكرد خاص كلامي فخر رازي به بداء و دعا بوده است.

no abstract