عنوان مقاله :
تحليل فقهي و حقوقي عامل اضطرار در رفع احكام و مسئوليت‌ها با رويكردي بر نظر امام خميني(ره)
عنوان به زبان ديگر :
A Legal-Jurisprudential Study of the Effect of Exigency on Disclaiming Religious Decrees and Responsibilities in the Viewpoint of Imam Khomeini
پديد آورندگان :
حيدري خورميزي، محمد
كليدواژه :
اضطرار , احكام وضعي , احكام تكليفي , رافع مسئوليت , علل موجهۀ جرم
چكيده فارسي :
امام خميني(ره) به‌عنوان يكي از فقهاي نوانديش شيعه، توجّه وافري به عناوين ثانوي و نقش آنها در استنباط احكام شرعي و مسائل روز جامعه داشته اند. از جمله عناوين مهم در فقه و حقوق اسلامي كه از انسان رفع مسئوليت مي‌كند عنوان اضطرار است؛ آنجاكه رفع احكام اضطرار از منظر فقهي، حقوقي و قواعد حاكم بر آن تأثير زيادي دارد و از طرفي، در رفع احكام وضعي برخلاف احكام تكليفي بر اساس اضطرار اختلاف وجود دارد. پژوهش حاضر با روش تحليلي، به اين نتيجه رسيده كه آنچه از ديدگاه امام خميني(ره) برداشت مي‌شود همان است كه از بررسي ادلّه به‌خصوص از آيات و روايات استفاده مي‌شود و اين قول به صواب نزديك‌تر است كه اضطرار، رافع احكام تكليفي و وضعي بوده و با توجه به اثبات اضطرار در عِداد علل موجهۀ جرم، اين عامل رافع مسئوليت كيفري و مدني هم هست كه در اين صورت مسئوليت مضطر در جبران ضرر وارد شده از باب قاعده اتلاف و ضمان يد خواهد بود.
چكيده لاتين :
Imam Khomeini as a Shiite intellectual jurist had been greatly attentive to the secondary issues of religious decrees and their role in the inference of religious commandments and daily affairs of the society. Among these secondary issues in Islamic law and jurisprudence has been the issue of exigency which disclaims Man from responsibility. Considering the fact that abolishing the exigency decrees is important from legal and jurisprudential viewpoint, and exist a difference between statutory and obligatory provisions, the current research is an attempt to analyze the issue from the view point of Imam Khomeini. It is concluded that according to Quran and tradition, exigency absolves man from performing obligatory and statutory religious decrees and since the issue of exigency is proved in crimes, it also removes penal and civil responsibilities of the criminal. In this condition, the responsibility of the distressed criminal for compensating the incurred loss lies within the principles of “Etlaf” and “Zeman-e Yad).
عنوان نشريه :
انديشنامه ولايت
