تجارت مجوزهاي تخليه آلودگي؛ راهكاري مؤثر در مديريت كيفي حوضه‌هاي آبريز

تجربه پنج دهه اعمال قوانين و برنامه‌هاي متعدد كنترل آلودگي بيانگر اين واقعيت است كه دست‌يابي به استانداردهاي كيفي آب، صرفاً از طريق كنترل منابع نقطه‌اي امكان‌پذير نخواهد بود. طراحي برنامه‌هاي انتشار با هدف مديريت منابع غيرنقطه‌اي در كنار منابع نقطه‌اي، مي‌تواند به عنوان راهكاري براي رويارويي با اين شرايط مطرح گردد. در اين رابطه شناسايي عوامل بروز عدم قطعيت‌هاي موجود در تخمين ميزان انتشار آلودگي منابع غيرنقطه‌اي اهميت فراواني دارد. رويكرد بازار تجارت مجوزهاي تخليه آلودگي ميان منابع نقطه‌اي و غير نقطه‌اي، و پياده‌سازي آن در قالب يك ساختار بازار مناسب، مي‌تواند به عنوان يك ابزار مديريتي كارا در لحاظ عدم قطعيت‌هاي ذاتي منابع غير نقطه‌اي، و نيز پوشش كاستي‌هاي قوانين در اين بخش، مطرح شود. اختلاف قابل توجه در هزينه‌هاي حاشيه‌اي كنترل آلودگي منابع غير نقطه‌اي با منابع نقطه‌اي، موجبات افزايش جذابيت اين بازارها را فراهم مي‌آورد. توجه به نوع مبادله و تعيين بهينه نسبت تجارت نيز عوامل افزايش تمايل به مشاركت در چنين بازارهايي هستند. از طرفي ساختارهاي بازار تجارت كيفيت آب، نقش اساسي در شكل‌گيري مبادلات ميان منابع نقطه‌اي و غير نقطه‌اي دارند. ساختارهاي ممكن براي پياده‌سازي بازار تجارت كيفيت آب عبارت‌اند از: بازار بورس، مذاكرات دوجانبه و اتاق تهاتر. بررسي ويژگي‌هاي كليدي اين ساختارها از جنبه‌هاي بهره‌وري بازار و قابليت اطمينان كارآمدي زيست‌محيطي حاكي از عدم كارايي لازم ساختار بازار بورس در پياده‌سازي بازار ميان منابع نقطه‌اي و غير نقطه‌اي است. از سوي ديگر هزينه‌هاي تراكنشي و هزينه سرمايه‌گذاري اوليه به عنوان ويژگي‌هاي اصلي بهره‌وري ساختارهاي بازار مذاكرات دوجانبه و اتاق تهاتر هستند.