عوامل تعيين كننده درآمد غيركشاورزي خانوارهاي روستايي نيشابور: كاربرد الگوي توبيت چند سطحي

امروزه درآمدهاي بخش غيركشاورزي روستايي منبع مهمي براي كشاورزان و ساير خانوارهاي روستايي به وِيژه خانوارهاي فاقد زمين كشاورزي است. در اين راستا، مطالعه حاضر ساختار درآمدي خانوارهاي روستايي شهرستان نيشابور و عوامل موثر بر آن را مورد توجه قرار داده است. داده‌ها از طريق تكميل پرسشنامه و روش نمونه‌گيري طبقه‌اي چند مرحله‌اي از 380 خانوار روستايي شهرستان مذكور طي ماه‌هاي شهريور تا بهمن 1396 به دست آمده و از الگوي توبيت دوسطحي براي تحليل عوامل موثر بر درآمد استفاده شده است. نتايج نشان مي‌دهد، 51.16 درصد از ميانگين درآمد سالانه (21.19 ميليون تومان) يك خانوار روستايي شهرستان نيشابور در سال 96-1395 از بخش كشاورزي ( زراعت، باغ و دام) و 48.83 درصد نيز از بخش غيركشاورزي( خود اشتغالي، مزدبگيري، مستمري، سود سپرده، اجاره و يارانه) به دست آمده است. نتايج برآورد الگوي توبيت دو سطحي براي هر يك از منابع درآمدي نشان مي‌دهد، عامل روستا بر نوسان درآمد از بخش زراعت، باغ، دام و خود اشتغالي غيركشاورزي اثر‌گذار و بر درآمد از مزدبگيري غيركشاورزي موثر نبوده است. همچنين، نتايج نشان داد تحصيلات بالاتر سرپرست خانوار تنها بر درآمد از مزدبگيري غيركشاورزي و دسترسي به اعتبارات تنها بر درآمد از خود اشتغالي غيركشاورزي اثرگذار بوده است. نكته قابل توجه اين‌كه افزايش تعداد شاغلان خانوار اگر چنان‌چه در بخش خود اشتغالي غيركشاورزي مشغول شده باشند درآمد سالانه بيشتري نسبت به همه گروه‌هاي درآمد براي خانوار روستايي به همراه داشته است. با توجه به نتايج حاصل شده، پيشنهاد سياستي اين مطالعه تسهيل ايجاد كسب و كارهاي غيركشاورزي از طريق بهبود شرايط دسترسي به اعتبارات و افزايش آموزش‌هاي فني و حرفه‌اي و دوره‌هاي مهارت‌آمورزي در مناطق روستايي است.