اهميت رويكرد وجودي در فهمِ متونِ ديني با تأكيد بر گزاره‌هاي توحيدي

ارتباط دوطرفه خداي متعال و بندگان در متون ديني از جمله قرآن و نهج‌البلاغه به شكل پربسامد و پردامنه مطرح شده است. دو حالت براي ارتباط بين بنده و پروردگار متصور است. در حالت اول اين ارتباط را مي‌توان ارتباط وجودي خواند؛ يعني ارتباط مستقيم با خود خدا نه با صورت ذهني كه از خدا داريم. در حالت دوم اين ارتباط شكل غير وجودي دارد؛ يعني خداي متعال در كانون مستقيم توجه فرد نيست، بلكه با مفهوم انتزاعي و ذهني از خدا مواجه هستيم. در متون توحيدي قرآن و نهج‌البلاغه غلبه با نگاه وجودي است؛ يعني ارتباط انسان و خدا به‌جز وجه نظري از ابعاد عاطفي، كششي، گرايشي نيز برخوردار است؛ اما اهتمام مفسران و شارحان متون ديني به بعد عقلي محض و ترجيح آن بر وجوه عاطفي انسان، تفاسير و شروح را از مفاهيم وجودي كه متمركز بر بعد غير ذهني و عاطفي انسان است، محروم مي‌كند. البته با تمايز اين دو وجه (ذهن و قلب) و بزرگ‌نمايي تفاوت آنها نبايد تقابل آن ‌دو را نتيجه گرفت؛ ولي رجحان بخشي افراطي به وجوه نظري متون ديني و استفاده پرغلظت از زبان نظري محض و ضريب‌دادن تصاعدي به ادبيات غير وجودي مي‌تواند دين را از مدار ارتباط‌گيري عامه پيروان دين خارج ‌كند. در اين مقاله با به‌كارگيري روش‌هاي مفهوم‌سازي، معناشناسي، توجه به سياق و با استناد به قرآن و نهج‌البلاغه رويكرد وجودي و متافيزيكي به دين تفكيك شده، اهميت رويكرد وجودي در فهم متون ديني را تبيين نموده‌ايم.