بررسي پتانسيل درون‌زي‌بري (Endozoochory) علفخواران اهلي و وحشي در مديريت‌هاي مختلف منطقه حفاظت‌شده تنگ صياد

پراكنش بذر توسط علفخواران بزرگ جثه (درون‌زي‌بري) به احيا اكولوژيكي جوامع گياهي كمك مي‌كند. به منظور بررسي پتانسيل درون‌زي‌بري علفخواران اهلي (گوسفند و بز اهلي) و وحشي (قوچ و ميش و كل و بز) در مراتع تحت مديريت‌هاي مختلف، 8 سايت در پارك ملي، منطقه حفاظت‌شده و منطقه چراي آزاد تنگ صياد واقع در استان چهارمحال و بختياري انتخاب شد. از اوايل تير ماه تا اواخر مهر ماه سال 1395 نمونه‌هاي سرگين علفخواران وحشي و اهلي طي چهار مرحله جمع‌آوري شد. نمونه‌هاي سرگين به مدت 72 ساعت در دماي 4 درجه سانتي‌گراد نگهداري و سپس به ميزان 250 گرم از آن‌ها بر روي سطح هر سيني كشت در گلخانه پخش شده و تا زمان جوانه‌زني كامل بذرها نگهداري گرديد. نتايج نشان داد كه 1732 عدد بذر شناسايي شده در 54 عدد سيني كشت، متعلق به 28 گونه گياهي مي‌باشند. در ماه‌هاي مرداد و شهريور بيشترين و كمترين تعداد بذر در سرگين‌ مشاهده شد. گونه‌هاي انتقال يافته توسط سرگين در پارك ملي با تعداد 26 گونه نسبت به دو منطقه ديگر بالاتر بود. كل و بز (39.6) در مقايسه با قوچ و ميش (36.9) و دام اهلي (20.1) متوسط تعداد بذر بيشتري را انتقال داده است. تجزيه و تحليل چند متغيره DCA نشان‌دهنده عدم رفتار مشابه در ميان علفخواران منطقه، تفاوت در تركيب گونه‌اي بذرهاي شناسايي شده در نمونه‌هاي سرگين هر كدام از علفخواران و تركيب بذري انتقال داده شده بين مديريت‌هاي مختلف منطقه است. اگر در مديريت مناطق حفاظت‌شده، هدف گسترش جوامع گياهي و پويايي اكوسيستم‌هاي مرتعي باشد، بايد انتقال بذر گياهان توسط دام‌هاي اهلي و وحشي به عنوان عاملي مهم در پراكنش گياهان مدنظر قرار گيرد.