مقايسۀ عنصر بلاغي اغراق در دو منظومۀ حماسي شاهنامۀ فردوسي و گرشاسب‌نامۀ اسدي طوسي

حوزۀ عمومي خيال شاعرانه، مباحث اصلي و گسترده‌اي را دربر مي‌گيرد كه شامل چهار بحث مجاز، استعاره، تشبيه، كنايه و دگرگوني‌ها و شاخه‌هاي هركدام مي‌شود؛ امّا در ميان مباحث علم بديع، چند بحث را بر آن مي‌توان افزود و بدين‌گونه دايرۀ اصطلاح، صور خيال و تا حدي ايماژ را شعاع بيشتري داد؛ زيرا در اين صورت‌ها نيز آن چيزي كه اداي معاني را از حالت عادي بيان به گونه‌هاي مختلف درمي‌آورد، عنصر خيال و نيروي تخيّل شاعرانه است. يكي از مهم‌ترين عناصري كه بايد از آن سخن گفت، اغراق و تقسيم‌بندي‌هاي گوناگون آن است. نقش اغراق در بعضي از ادوار شعري و نيز در بعضي از انواع ادبي، برجسته‌ترين نقش به شمار مي‌رود كه مهم‌ترين آن، حماسه است. اهميت نقش اغراق در حماسه تا بدان حد است كه همه آرايه‌هاي بلاغي ديگر اثر حماسي، در زيرمجموعۀ اين نقش تعريف مي‌شوند. اين پژوهش به بررسي و مقايسه اين ويژگي در دو اثر برجستۀ حماسه‌سرايي ايران، يعني شاهنامه فردوسي و گرشاسب‌نامۀ اسدي طوسي خواهد پرداخت و در ضمن آن، درجه پختگي حماسه و كاربرد ويژگي‌هاي بلاغي آن را در اين دو اثر مقايسه كرده، در نهايت، به اين نتيجه مي‌رسد كه هرچند عناصر بلاغي در اغراق‌هاي گرشاسب‌نامۀ اسدي طوسي، شدت و حضور بيشتري دارند، اغراق در شاهنامه از جهت در نظر گرفتن روح كلّي حماسه و تناسب با اجزاي ديگر متن، حماسي‌تر است.