تحليل جامعه‌شناختي نظام ارتباطي در عصر امويان با تأكيد بر حكومت‌داري معاويه

چهارده خليفه اموي حدود نود سال به ‌عنوان حاكمان جامعه اسلامي بر مردم حكمراني كردند. شناخت نظام ارتباطي كه يك حكومت در ارتباط با مردم از آن استفاده مي‌كند، ما را با نظام فكري مجموعه حاكميت آشنا مي‌كند. بر اين اساس، مؤلف اين مقاله با تكيه بر منابع تاريخي و با روش توصيفي‌ـ‌تحليلي، نظام ارتباطي امويان را با تأكيد بر دوره معاويه بررسي كرده است. تأكيد بر دوران معاويه از اين جهت است كه او علاوه بر اينكه تأثيرگذارترين خليفه اموي بود، سياست‌هايي را پايه‌ريزي كرد كه در بسياري موارد، تا اواخر دوران امويان باقي ماند. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد در يك تقسيم‌بندي، دو رويكرد «تخريبي» و «تثبيتي» را در نظام ارتباطي امويان مي‌توان شناسايي كرد. در رويكرد تخريبي، هدف اصلي، سد آگاهي مردم به فضايل اهل‌بيت (ع) بود تا الگوگيري از آنان به فراموشي سپرده شود. ساخت احاديث جعلي و تهديد و شكنجه و قتل شيعيان، بستر الگوگيري از اهل‌بيت (ع) را از بين مي‌برد. در رويكرد تثبيتي، معاويه با اسطوره‌سازي از خود، عثمان و شام؛ بايكوت خبري شاميان، حمايت از فرقه‌گرايي و سرگرم كردن مردم به امور باطل با استفاده از داستان‌سرايي و شعر، زمينه تثبيت حكومت خود را در نظام نوپاي پيامبر (ص) فراهم كرد؛ تا حدي كه معاويه خود را نه خليفه رسول‌الله (ص) بلكه خليفه خدا مي‌دانست.

No abstract