استعارۀ مفهومي و فرديت خلاّق ادبي

آيا استعاره‌هاي مفهومي در شعر، همان‌هايي هستند كه ما با آن‌ها زندگي مي‌كنيم؟ اين مقاله در پي يافتن پاسخي براي اين پرسش است. در اين مسير، نخست رابطۀ استعارۀ مفهومي و فرهنگ عمومي، تبيين و جايگاه استعاره‌هاي مفهومي در نظام شناختي مرسوم اجتماع، مشخص شده ‌است. سپس ساختارهايي تكرار‌شونده معرفي شدند كه مانند قالب‌هايي، شكل كاربرد انواع مختلف استعاره‌هاي مفهومي عمومي (فرهنگي) را تعيين مي‌كنند. پس از اين مقدّمات سراغ استعاره در ادبيات رفتيم. فهميديم منبع شناختي شاعر با ساير افراد جامعه تفاوتي ندارد. نظام شناختي او نيز مانند ديگران، برآيندي از جامعه و فرهنگ است؛ امّا استعارۀ فرهنگي در شعرش به طرزي ديگر جلوه مي‌كند. پيش از توصيف اين طرز بديع، از منظر شناختي، دو نوع اصلي استعاره (مفهومي/تصويري يا غيرمفهومي) را تعريف كرديم و به وجوه تفاوت آن‌ها پرداختيم. در بخش بعدي مقاله، مرز استعارۀ فرهنگي و استعارۀ نوآورانۀ شاعر ترسيم گرديد و در ادامه، ضمن ورود به اين مرز، شگردهايي شناسانده شدند كه استعاره را شاعرانه مي‌كنند. در نهايت، سعي شد فرديت هنري بر اساس شكل كاربرد استعاره در شعر فهميده‌ شود. نتيجه آن شد كه بيان خودكار مستقيم و ابداع استعارۀ مفهومي مي‌توانند به‌ترتيب نمود كمينه و بيشينۀ فرديت هنري باشند.