بررسي توازن واژگاني در غزل‌هاي سنايي

بهره‌گيري از كاربرد تكرار واژگان به‌صورت هنرمندانه در متون نظم سبب مي‌شود شعر از حالت يكنواختي خارج شود. اين عامل (تكرار واژگان)، بحث توازن واژگاني را به ميان مي‌آورد كه در غزل‌هاي سنايي، نمودي چشمگير يافته است. سنايي با استفاده از تكرار آوايي كامل و بهره‌گيري از جناس تام و لفظ، موسيقي زيبايي به غزل‌هايش بخشيده كه بسامد جناس تام در اين زمينه چشمگير است. وي به كمك تكرار صورت‌هاي زباني ناقص واژگان و توازن موجود در قافيه‌هاي مياني، پويايي رديف‌هاي فعلي را برمي‌انگيزد كه با آوردن انواع تكرار در آغاز، ميان و پايان ابيات، به صورت‌هاي گوناگون، واژه، تركيبات و جملات را به‌طور مكرّر در غزل‌هاي خويش به كار مي‌گيرد كه اين امر سبب افزايش موسيقي تند و پرتحرك مي‌شود تا جايي كه تكرار فعل با بسامد بالا در اين زمينه قابل توجه است. سنايي همچنين با بهره‌گيري از قافيه‌هاى ميانى و تكرارهاي آوايي كامل، موسيقي شعرش را افزايش مي‌دهد؛ به‌طوري كه خواننده با خواندن غزل‌هايش، پويايي و تحرّك را در جاي‌جاي شعرش احساس مي‌كند. همچنين استفاده از رديف‌هايي طولاني، رديف‌هاي فعلي و كمك گرفتن از سجع متوازي با بسامد بالا و جناس زايد در جايگاه قافيه، افزوني هرچه بيشتر موسيقي شعر وي را نمايان مي‌سازد كه در اين تحقيق به‌طور مفصّل به آن پرداخته شده است. اين پژوهش با روش توصيفي - تحليلي و استفاده از منابع كتابخانه‌اي و بيان شواهد مثال از غزل‌هاي سنايي صورت گرفته است كه تكرار و توازن واژگاني را در آن‌ها به اثبات رسانده‌ايم.