ارزيابي و مقايسه محتواي فنل و عملكرد ضداكسيداني در 80 جمعيت‌ متعلق به گياه دارويي Prangos spp

جاشير (Prangos spp)گياهي دارويي و بومي برخي نواحي ايران است كه در طب سنتي در درمان بسياري از بيماري‌ها مورد استفاده قرار مي گيرد. اين تحقيق به منظور بررسي محتواي فنل و فعاليت آنتي اكسيداني اندام هاي هوايي در مرحله گلدهي از 80 جمعيت متعلق به هفت گونه P. hausslmechtii، P. lophoptera، P. corymbosa، P. uloptera، P. acaulis، P. platychloena، P. ferulacea، در بهار و تابستان 1397 در شش استان لرستان، اصفهان، فارس، خوزستان، كهگيلويه و بويراحمد و چهار محال و بختياري به صورت طرح بلوك هاي كامل تصادفي انجام شد. بعد از تهيه عصاره متانولي اندام هوايي به روش خيساندن، فنل كل و فعاليت ضداكسيداني عصاره به ترتيب به روش فولين سيكالتو و دي فنيل پيكريل هيدرازيل (DPPH) اندازه‌گيري شد. براي تجزيه و تحليل آماري از تجزيه واريانس و براي مقايسه ميانگين ها از آزمون دانكن استفاده شد. نتايج اين مطالعه نشان داد كه بين جمعيت ها و گونه‌هاي مختلف جنس جاشير به لحاظ ميزان فنل كل و فعاليت آنتي اكسيدانتي تفاوت وجود دارد. ميزان فنل كل عصاره متانولي اندام هوايي 80 جمعيت متعلق به هفت گونه جنس جاشير بين 17.59 تا 1.76 ميلي‌گرم گاليك اسيد در گرم عصاره و ظرفيت ضداكسيداني آن ها بين 61.77 تا 96.2 درصد متغير بود. بيشترين ميزان فنل كل و نيز فعاليت ضداكسيداني در عصاره اندام هاي هوايي جنس جاشير متعلق به جمعيت هاي 5 (از گونه P. acaulis) و 48 (از گونه P. platychloena)و كمترين ميزان در جمعيت هاي 80 (از گونه P. platychloena)و 36 (از گونهP. platychloena) مشاهده شد. در بين هفت گونه جنس جاشير بيشترين ميزان فنل كل و فعاليت ضداكسيداني در گونه هاي P. ulopteraوP. acaulisيافت شد. با توجه به خاصيت بالاي آنتي‌اكسيداني گياهان جنس جاشير و همچنين به‌دليل خطرات سرطان‌زايي آنتي‌اكسيدان‌هاي مصنوعي پيشنهاد مي‌گردد گونه هاي مختلف اين جنس مخصوصاً گونه هاي P. ulopteraوP. acaulis به‌عنوان جايگزيني مناسب بجاي مواد نگه‌دارنده استفاده شوند. به‌طوري كه مي‌توان از آن‌ها به‌عنوان منابع غني و در دسترس، در صنايع غذايي و داروسازي استفاده كرد.