ارزيابي زماني-مكاني غلظت ستوني ذرات معلق (PM2.5) ناشي از رويدادهاي گردوغباري در ايران با استفاده از داده‌هاي بازتحليل NASA/MERRA-2

ذرات معلق كوچك‌تر از 2.5 ميكرون يكي از مهم‌ترين آلاينده‌هاي هوا هستند كه از تنوع و انتشار گسترده‌اي برخوردار مي‌باشند. رويدادهاي گردوغبار يكي از مهم‌ترين منابع طبيعي انتشار ذرات معلق در جو مي‌باشند. مطالعه‌ حاضر با هدف بررسي تراكم و پراكنش فضاييزماني ذرات معلق PM2.5 ناشي از رويدادهاي گردوغباري در جو ايران طي دوره آماري (2019–1980) بر اساس سامانه ماهواره مبناي MERRA-2 انجام شده‌است. داده‌هاي مربوطه با قدرت تفكيك زماني ماهانه، فصلي و سالانه و مكاني°0.625 × °0.5 تهيه و پس از اعمال پيش پردازش‌هاي لازم، بارزسازي، تجزيه‌وتحليل شد. نتايج حاصله به خوبي بيانگر افت‌وخيزهايي در تراكم ذرات معلق PM2.5 طي سال‌هاي آماري مورد مطالعه‌‌است. اما به‌طور كلي تراكم ذرات معلق PM2.5 رو به افزايش بوده و روند صعودي آن به‌خصوص در سال‌هاي آخر دوره آماري مشاهده شد. تحليل‌هاي آماري تفاوت‌هاي زيادي را به لحاظ زماني و مكاني در ميزان ذرات معلق PM2.5 نشان مي‌دهد. در ميان ماه‌هاي موردمطالعه، بيشترين/كمترين تراكم ذرات معلق PM2.5 به‌ترتيب در ماه‌هاي مي، آوريل و جولاي/دسامبر، ژانويه و نوامبر برآورد شد. به‌لحاظ فصلي هم بيشترين/كمترين تراكم PM2.5 در فصول تابستان/زمستان اتفاق افتاده‌است. توزيع مكاني حاكي‌از بيشترين تراكم ذرات معلق در بخش‌هاي جنوبي، شرقي و شمال‌شرق مي‌‌باشد كه بيانگر تأثير قابل‌توجه كانون‌هاي محلي و فرامحلي گردوغبار بر افزايش تراكم ذرات معلق PM2.5 در اين نواحي مي‌باشد. تحليل همبستگي نيز رابطه مثبت معناداري ميان ميزان ذرات معلق PM2.5 با دماي سطح زمين و رابطه منفي معناداري با رطوبت سطح خاك و بارش نشان داده‌است.