زيبايي‌شناسي صنعت حلّ در مرزبان‌نامه با تأكيد بر آيات قرآني

يكي از اسلوب‌هاي بليغ و بديع سخن‌آرايي در مرزبان‌نامه كه عرصۀ وسيعي براي سخن‌پردازي و نازك‌انديشي‌هاي نويسنده فراهم‌ آورده، صنعت حلّ است. وراويني از همۀ ظرفيّت‌ها و اقسام گوناگون اين صنعت براي ايجاد عبارات و آراستن كلام بهره برده‌ و در اين ميان، غلبه با حلّ آيات قرآني است. توجه به صنعت حل براي شناخت دقايق زيبايي‌شناختي و معنايي مرزبان‌نامه ضروري ‌است. اين مقاله به‌روش توصيفي ـ ‌تحليلي به زيبايي‌شناسي اين صنعت مهم ادبي در اين كتاب مي‌پردازد. نتايج پژوهش بيانگر آن است كه حلّ آيات قرآني يكي از مهم‌ترين ويژگي‌هاي سبكي و برجسته‌ترين وجوه زيبايي سخن در مرزبان‌نامه است كه به آن غناي واژگاني و محتوايي بخشيده و باعث تناسب، انسجام و ايجاز بيشتر عبارات آن شده است. وراويني در اغلب موارد، به حلّ فراتر از يك آيه نظر داشته و پاره‌اي از كلمات برجستۀ يك سوره يا آيات همجوار را در محور افقي و عمودي عبارات خود حل ‌كرده است؛ گاهي نيز با اين صنعت، بين واژگان مشتركِ برخي آيات در سوره‌هاي مختلف، ولي با زمينۀ معنايي مرتبط، پيوند برقرار كرده است؛ سپس حاصل آن را در تلفيق واژگان عبارات يا ساخت تركيبات تشبيهي، استعاري، كنايي و... به‌ كار گرفته ‌است. بسياري از واژگان حل‌شده در مرزبان‌نامه در حكم نشانه‌هايي براي فهم دلالت‌هاي ضمني متن است.