لزوم بازنگري و تصحيح دوبارۀ ديوان فراهي هروي

معين الدين فراهي هروي،متخلّص به معين يا معيني، شاعر،هنرمند، فقيه و مفسّر قرآن در نيمۀ دوم قرن نهم و دهۀ آغازين سدۀ دهم(ف.907 ق)است. ديوان منتسب به او- به گمان مصحّح ديوان قطعي او- در سال1395به همّت احمد بهشتي شيرازي تصحيح شد و انتشارات روزنه آن را منتشر كرد. موضوع اين مقاله بازنگري ديوان از نظر كيفيت تصحيح و سنديت اشعار است.متاسفانه عواملي باعث شده است سروده هاي چند شاعر، عارف شاعر، مفسر قرآن و مقلد گلستان سعدي به ديوان فراهي هروي راه يابد؛ ازجملۀ اين دلايل عبارت است از: كم دقّتي و دانش اندك كاتبان؛ وجود شاعران ديگر با تخلّص معين يا معيني؛ بي تاريخ بودن و متأخر بودن نسخ استفادۀ شدۀ مصحّح؛ نبود استقصاي كامل مصحّح در بررسي سنديت اشعارمنتسب به شاعر اشعار راه يافته در ديوان، مربوط به سخنوران قبل و معاصر و پس از او. در اين مقاله كوشش شده است، ضمن بررسي ديوان از نظر كيفيت تصحيح و سنديت اشعار، سروده هاي راه يافتۀ شاعران ديگر به ديوان او مشخص شود تا از اين رهگذر به مصحّح محترم كمك شود تا در چاپ هاي بعدي، ضمن رفع نقص هاي كار و تكميل كاستي هاي موجود، متن منقّح و مستندي از اشعار اين انديشمند ارزشمند ايراني ارائه كند و گوشۀ مبهمي از شعر فارسي قرن هاي نهم و دهم روشن شود؛ عصري كه با وجود غناي خود و بسياري آثار توجه‌برانگيزش، در تحقيقات ادبي با بي مهري پژوهشگران مغفول مانده است. در اين ديوان گاهي يك شعر در دو قالب شعري گنجانده شده است. رديابي نكردن اشعار ديوان در متون ديگر، تصور نادرست مصحح مبني بر اينكه اشعار موجود در آثار ديگر فراهي هروي( حدائق الحقايق، معارج النبوه و قصص موسي) سرودۀ خود اوست و وارد كردن آنها به ديوان، از دلايل ديگر راهيابي اشعار ديگران در ديوان فرهي است.