درآميختن اغراق با ترفندهاي ديگر ادبي

اغراق در آثار مكتوب هنري و ادبي همة ملل جهان به ويژه در ادبيات فارسي حضور گسترده اي دارد. در فرهنگ ايران و عرب اغراق بيشتر جنبة عيني دارد و غالباً در بزرگ نمايي هاي كالبدي و جسماني ظهور مي يابد؛ مانند كوه هاي بسيار بلند، چاه هاي عميق، قد بلند پهلوانان، سيري ناپذيري پرخوران و ... در بين بلاغيون قديم ايراني بر سر زيبايي و نازيبايي اغراق اختلاف وجود دارد. برخي آن را موجب زيبايي شعر دانست هاند و دسته اي آن را دروغگويي ناميده اند؛ دسته اي ديگر هم به شرط آنكه اغراق با حقيقت خيلي فاصله نداشته باشد آن را پسنديده اند. در مباحث ادبي جديد اغراق به عنوان يكي از صور خيال شاعرانه بررسي مي شود. اين نوع مَجاز كاربردي وسيع تر از تشبيه و استعاره دارد. از اين رو در اشعار حماسي و قهرماني بيشتر مورد استفاده قرار مي گيرد. ضمناً در جاي ديگر از اين كتاب آمده است : در بلاغت انگليسي اغراق را دو قسم دانسته اند: اغراقي كه به موجب آن معاني خرد را بزرگ جلوه دهند و اغراقي كه به موجب آن معاني بزرگ را خرد جلوه دهند 2 نوع اخير براي استهزا به كار ميرود. اغراق يكي از نيرومندترين عناصر خيال است و درآميختن آن با آرايه هاي بياني و بديعي از جمله استعاره، تشبيه، كنايه، تصاد، اِسناد مجازي، تجاهل العارف و ديگر آرايش هاي شعري سبب آفرينش تصاوير زيباي شاعرانه مي شود و نقش زيادي در جاودانگي اثر خواهد داشت. اغراق در شعر فارسي بيشتر از شعر عربي مورد توجه قرار گرفته است و آثار حماسي فارسي به خصوص شاهنامة فردوسي را شورانگيز و مؤثر كرده است، اما اغراق در مدح باعث انحطاط كلام مي شود و از زيبايي و لطف آن مي كاهد. ( احمدنژاد، ص 136)