تبيين جايگاه پادشاهان صفوي در غيبت امام (عج) از منظر مورخان

Justiying status of safavid kings during absence of imam asr (s.a.) from the historical viewpoints

تشكيل حكومت صفويه با ويژگي هايي همراه بود كه مهم ترين آن رسميت يافتن مذهب تشيع است. حكومت ها براي پذيرش در ميان مردم جامعه نياز به آن دارند تا براي حكومت كردن خود حقي قايل شوند. در جامعه ي ايران مشروعيت حكومت، مهم ترين عامل براي حق حكومت كردن محسوب مي شود. تكيه ي صفويان بر مذهب تشيع نياز به پذيرش حكومت آنان بر پايه ي تعاليم و معارف مذهب تشيع داشت. شيعيان به ولايت ائمه در همه ي زمان ها- زمان حضور و غيبت، حكومت علني و غير علني- اعتقاد دارند. اينكه پذيرش صفويان در زمان غيبت توسط شيعيان چگونه صورت گرفت و جايگاه پادشاهان صفوي چگونه و بر چه اساسي تبيين گرديد؟ موضوعي است كه پژوهش حاضر درصدد بررسي و درك گفتمان هاي مسلط در دوره هاي مختلف آن در رابطه با تعامل قدرت پادشاهان و علماي دين از طريق تاريخ نوشته هاي دوره ي صفوي است. زيرا مورخان به عنوان افراد جامعه - البته از گروه فرهيختگان و اغلب ديوانيان و گاه علما و ادبا- متاثر از حيات فكري جامعه ي خود هستند و تحت شرايط خاص زيستگاه خود، به لحاظ زماني و مكاني و مصلحت هاي موجود، تاريخ خود را مي نگارند.دستاوردهاي مقاله نشان داد كه گفتمان هاي ايجادشده با فراز و فرود قدرت سياسي و مذهبي در دوره هاي مختلف، گاه در تاثيرپذيري از انديشه ي موعودگرايانه، پادشاهان صفوي را به عنوان نايبان امام زمان (ع) و گاه بر پايه ي انديشه ي تقديرگرايانه، آنان را برگزيده ي خداوند دانسته و حكومتشان به مقتضاي شرايط سياسي و مذهبي به عنوان لطف الهي، حكومت ابدمدت و ابدپيوند با ولايت امام زمان(ع) خوانده شده است.

Establishing Safavid dynasty privileged many incidents including legitimacy of Shiite religion. Governments need some kind of rights among their people to rule a country. In Iran for legitimizing, governance and ruling people, the most vital factor is to establish some special kinds of rights to rule and govern. Reliance of Safavid kings on Shiism represents the need and requirement of acceptance of their ruling power on the basis of teachings and principles of Shiism. Shiite people truly believe in Imams’ guardianships in all cases such as “appearance or absence time” and “explicit or implicit governance”. The main purpose of the present study is to determine how Safavid kings accepted Imams’ governance during absence time and what was the status and principles of these kings? We tried to investigate historical discourses between those kings and religious elites in Safavid manuscripts. Historians -as ordinary members of society- and also as elites, government officials and writers. Historians are always under the control of their own physical environments including space, time, and their current situations to write the history. Findings of this study show that regarding existing historical disclosures with rising and falling of political powers and religious conditions in different eras, Safavid kings under the influence of promising thoughts supported Shiite Imams as representatives of Imam Asr (S.A.) and sometimes according to their fate and destiny considered themselves as holy selected elites by Allah. Their governance and ruling power are ever-lasting and ever-related to Imam Asr (S.A).