بررسي طيف فلورستيك، اتنوفارماكولوژي، اكوفيتوشيميايي و آنتي‌اكسيداني گياهان پرمصرف سنتي در درمان ديابت-روستاي كوهستاني چهارباغ

ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺗﻬﯿﻪ ﻟﯿﺴﺖ ﻓﻠﻮرﺳﺘﯿﮏ، ارزﯾﺎﺑﯽ اﺗﻨﻮﻓﺎرﻣﺎﮐﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ، اﮐﻮﻓﯿﺘﻮﺷـﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و آﻧﺘـﯽ اﮐﺴـﯿﺪاﻧﯽ ﮔﯿﺎﻫـﺎن ﺑـﻮﻣﯽ داروﯾﯽ ﺑﺎ اﺛﺮ ﺿﺪدﯾﺎﺑﺘﯿﮏ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺳﻨﺘﯽ ﮐﻮﻫﺴﺘﺎن ﭼﻬﺎرﺑﺎغ واﻗﻊ در اﺳﺘﺎن ﮔﻠﺴﺘﺎن ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ. در ﻋﻤﻠﯿﺎت ﻣﺘﻌـﺪد ﻣﯿـﺪاﻧﯽ ﻟﯿﺴﺖ ﻓﻠﻮرﺳﺘﯿﮏ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﺗﻬﯿﻪ و ﻫﻢزﻣﺎن ﺑﺎ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ از درﻣﺎنﮔﺮان ﻣﺤﻠﯽ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﭘﺮﻣﺼﺮف داروﯾﯽ در درﻣﺎن دﯾﺎﺑﺖ: ﻧﻌﻨﺎ ﮔﺮﺑﻪاي (.Nepeta pungens L)، ﮔــﻞ راﻋــﯽ (Hypericum perforatum)، ﺳــﺮو ﮐــﻮﻫﯽ (.Juniperus communis L)، ﻣــﻮره (.Artemisia annua L)، ﺑﺎﺑﻮﻧـﻪ ﮔـﺎوي (Tanacetum parthenium)، ﮔﺰﻧـﻪ (.Urtica dioica L )، ﮐﺎﺳـﻨﯽ ( Cichorium .intybus L)، اﻓﺘﯿﻤﻮن – ﺳﺲ (.Cuscuta reflexa L) و ﺑﺮازﻣﺒﻞ (.Perovskia abrotanoides Karel) ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و اﻧﺪامﻫﺎي داروﯾﯽ آنﻫﺎ در ﺧﺮدادﻣﺎه 1395 از روﯾﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺑﺮداﺷﺖ ﮔﺮدﯾﺪ. ﻫﻢزﻣﺎن ﻣﻬﻢﺗﺮﯾﻦ ﻧﯿﺎزﻫﺎي اﮐﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺼﺎرف ﺳﻨﺘﯽ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ اﺧﺬ و ﺛﺒﺖ ﮔﺮدﯾﺪ. ﻋﺼﺎرهﮔﯿﺮي ﺑﻪ روش ﺧﯿﺴﺎﻧﺪن، ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯿﺰان ﻓﻨﻞ و ﻓﻼوﻧﻮﯾﯿـﺪ ﮐـﻞ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي اﺳﭙﮑﺘﺮوﻓﻮﺗﻮﻣﺘﺮي ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻌﺎدل ﮔﺎﻟﯿﮏاﺳﯿﺪ و ﮐﻮِﯾﺮﺳﺘﯿﻦ، ﻋﻤﻠﮑﺮد آﻧﺘﯽاﮐﺴـﯿﺪاﻧﯽ ﻧﯿـﺰ ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از روش DPPH اﻧﺪازهﮔﯿﺮي ﮔﺮدﯾﺪ و ﺳﭙﺲ آﻧﺎﻟﯿﺰ رجﺑﻨﺪي ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﯽ ارﺗﺒﺎط و ﻫﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﮔﯿﺎﻫﺎن داروﯾﯽ ﻣﻨﺘﺨﺐ ﺑﺎ ﮐﻤﯿﺖ ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮاد ﻣﻮﺛﺮه داروﯾﯽ در آنﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﮔﺮدﯾﺪ. ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﻣﯿﺪاﻧﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ ﺗﻌﺪاد 66 ﮔﻮﻧﻪ ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ60 ﺟﻨﺲ و 23 ﺗﯿﺮه ﮔﺮدﯾـﺪ ﮐـﻪ ﺗﯿﺮهﻫﺎي Asteraceae (درصد20) ، Fabaceae درﺻﺪ(14) ، و Lamiaceae درﺻﺪ(12)درﺻﺪ داراي ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻏﻨﺎي ﮔﻮﻧﻪاي، ﻓﺮمﻫﺎي روﯾﺸﯽ ژﺋﻮﻓﯿﺖ (42 درﺻﺪ)، ﺗﺮوﻓﯿﺖ (35 درﺻﺪ)، ﮔﯿﺎﻫﺎن ﭼﻨﺪﺳﺎﻟﻪ (60 درﺻﺪ) و ﯾﮑﺴـﺎﻟﻪ ( 35 درﺻـﺪ) از ﺑﯿﺸـﺘﺮﯾﻦ ﺗﻌـﺪاد و ﮐﻮروﻟﻮژي ﻏﺎﻟﺐ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻋﺮﺻﻪ اﯾﺮاﻧﯽ- ﺗﻮراﻧﯽ (48 درﺻﺪ) ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﻋﺼﺎره ﺳﺮﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﮔﯿﺎه ﮔﺰﻧﻪ از ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿـﺰان ﻓﻨﻞ ﮐﻞ (208.37±1.021 mg QUE/g)، ﻓﻼوﻧﻮﯾﯿﺪ ﮐﻞ (174.29±0.03mg GAE/g) و ﺑﯿﺶﺗﺮﯾﻦ ﻗﺪرت در ﻣﻬﺎر رادﯾﮑﺎلﻫﺎي آزاد ﺑﺎ ﻣﯿﺰان IC50= 4.01 mg/ml ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد و ﺳﭙﺲ ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي: ﮐﺎﺳﻨﯽ، ﻣـﻮره ، ﺳـﺮو ﮐـﻮﻫﯽ ، ﻧﻌﻨـﺎ ﮔﺮﺑـﻪ اي و ﻋﻠﻒﭼﺎي ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺖﻫﺎي ﺛﺎﻧﻮي و ﻋﻤﻠﮑﺮد آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﯾﺮ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎداﺷﺘﻨﺪ ، اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﺗﺎﯾﯿـﺪ و ﻣﺴﺘﻨﺪﺳﺎزي ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎي ﺳﻨﺘﯽ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺤﺚ اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ ﺑـﺎ ﺑﯿﺸـﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿـﺰان ﺗﺮﮐﯿﺒـﺎت ثـﺎﻧﻮي داروﯾـﯽ و ﻋﻤﻠﮑـﺮد آﻧﺘﯽاﮐﺴﯿﺪاﻧﯽ در ﮐﺎﻫﺶ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ رادﯾﮑﺎلﻫﺎي آزاد، ﻣﻬﺎر اﻟﺘﻬﺎب و ﺳﭙﺲ ﮐﺎﻫﺶ ﻗﻨﺪﺧﻮن ﻣﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ.