مهاجرت‌هاي روستايي در فارس (1340-1355)

مهاجرت از روستا به شهر به‌عنوان شكل غالب مهاجرت در ايران، بر دو وجه است؛ يك وجه آن، شرايط طبيعي است كه منجر به مهاجرت جمعيت اضافي يا اصطلاحاً سرريز شدن جمعيت روستاها مي شود، وجه ديگر آن ناشي از سياست هاي حكومتي و اجراي اصلاحاتي ناقص در روستاهاست، نظير اصلاحات ارضي. فروپاشي شيوه‏هاي توليدي سنتي در جامعه ايراني كه نقطه اوج آن به اصلاحات ارضي در دهه چهل برمي‌گردد، به‌عنوان نقطه عطفي در تسريع روند مهاجرت هاي داخلي روستا به شهر و رشد شهرنشيني در كشور قابل‌بررسي است. در اين پژوهش سعي بر آن است تا شرايطي كه موجب تسريع روند مهاجرت هاي روستايي در فارس در دهه چهل و پنجاه شد، بررسي شود. روش پژوهش حاضر توصيفي تحليلي و با تكيه‌بر اسناد و منابع تاريخي است. مهم ترين رويدادي كه در آغاز دهه چهل از سوي دولت براي بهبود زندگي اجتماعي روستاها صورت گرفت اصلاحات ارضي بود. طبق يافته هاي پژوهش در فارس بعد از اصلاحات ارضي، درگيري هاي زيادي بر سر نسق زراعي و نوع تقسيم زمين و آب وجود داشت. زمين هاي فارس در نواحي مختلف استان وضعيت متفاوتي داشت. در بيشتر نواحي كشاورزان صاحب زمين شده بودند؛ ولي با نبود آب عملاً بهره چنداني از اراضي خود نداشتند. از سوي ديگر خشك‌سالي‌هاي پي درپي از مشكلات عمده در اين استان بود. در كنار اين شرايط بعضي از طرح هاي دولتي (احداث سد و تشكيل شركت هاي سهامي زراعي) نيز باعث بدتر شدن شرايط شد كه نتيجه آن شكل‌گيري مهاجرت هاي روستايي گسترده و رشد شهرنشيني در استان بود.