الگوي محتواي پيشنهادي براي آموزش سواد ديجيتال به كاربران ايراني

هدف: سواد ديجيتال، امروزه به يكي از ضرورت‌هاي جوامع تبديل شده است و يكي از متوليان مهم آموزش سواد ديجيتال در دنيا، كتابخانه‌هاي عمومي هستند كه اين موضوع در كتابخانه‌هاي عمومي ايران، كمتر مورد توجه قرار گرفته است. هدف اين پژوهش ارائه چارچوبي محتوايي براي آموزش سواد ديجيتال به كاربران كتابخانه‌هاي عمومي ايران است.روش: ابتدا دوره‌هاي آموزشي ارائه شده توسط نهاد كتابخانه‌هاي عمومي كشور بررسي شد و سپس تحليل محتواي سرفصل‌ها و دوره‌هاي سواد ديجيتال در كتابخانه‌هاي عمومي كشورهاي توسعه يافته انجام شد. 16 كتابخانه از ميان كتابخانه‌هاي عمومي كشورهاي انگليسي زبان كه دوره‌هاي آموزش سواد ديجيتال برگزار مي‌كنند و اطلاعات آنها را بر روي وب‌سايت خود به اشتراك گذاشته‌اند با نمونه‌گيري خوشه‌اي با احتمال متناسب با اندازه انتخاب شدند. براي انجام دلفي،‌ متخصصاني از حوزه‌هاي علم اطلاعات و دانش‌شناسي، فناوري اطلاعات، و حرفه‌مندان كتابخانه‌هاي عمومي كشور انتخاب شدند. يافته‌ها: در كتابخانه‌هاي عمومي ايران، دوره آموزشي مرتبط با سواد ديجيتال براي كاربران يافت نشد. با بررسي كتابخانه‌هاي عمومي دنيا،‌ 9 دوره آموزشي مرتبط با سواد ديجيتال شناسايي شدند و بعد از تدوين پرسشنامه و انجام دو دور دلفي اين دوره‌ها به 8 دوره آموزشي اصلي با 37 دوره آموزشي فرعي كاهش يافت. اين دوره‌ها شامل دوره‌هاي رايانه، اينترنت، مديريت شغل، سواد اطلاعاتي، سواد مالي، مهارت يادگيري، مهارت ارتباط مؤثر و نحوه كار با گوشي‌هاي هوشمند بودند. در اين ميان، دوره‌هاي آموزشي مربوط به آموزش نرم‌افزار از سوي متخصصان براي دلفي مناسب شناخته نشد. به نظر مي‌رسد كه اين به دليل در نظر گرفتن اقشار مختلف و جامعه ناهمگون مخاطبان كتابخانه‌هاي عمومي باشد و اين كه متخصصان اين آمادگي را در افراد جامعه براي پذيرش و استقبال از دوره‌هاي آموزشي مرتبط با نرم‌افزار نمي‌بينند. نتيجه‌گيري: نخستين گام براي پيشبرد آموزش سواد ديجيتال در كتابخانه‌هاي عمومي طراحي دوره‌ها و سرفصل‌هايي است كه بتوانند جوانب گوناگون اين پديده را پوشش دهند. محتواي آموزشي يكي از ضلع‌هاي مثلث آموزش (يادگيرنده، آموزش‌دهنده، و محتواي آموزشي) نيز به شمار مي‌رود. با اين وجود، در حال حاضر مرزهاي اين محتوا روشن نيست و اين پژوهش در صدد طراحي يك چارچوب جامع براي پاسخگويي به اين نياز است.