ارزيابي حساسيت‌پذيري فرونشست زمين در دشت سمنان با استفاده از مدل آنتروپي

فرونشست زمين يك خطر زمين‌شناسي است كه منجر به كاهش ارتفاع سطح زمين به‌‌صورت آرام و يا ناگهاني مي‌شود و يك خطر هميشگي براي امنيت و سلامت زيرساخت‌ها مانند راه آهن، خطوط انتقال نيرو و راه‌هاي ارتباطي است. از آنجا كه فاكتورهاي مؤثر بر فرونشست زمين بسيار پيچيده هستند، سطح اثر و ميزان توسعه اين پديده در زمان و مكان متغير است. فرونشست در بيش از 300 دشت در ايران اتفاق افتاده است و دشت سمنان يكي از مهم‌ترين مناطقي است كه با اين پديده روبه‌رو مي‌باشد. هدف اين پژوهش تهيه نقشه حساسيت فرونشست زمين با استفاده از مدل‌ آنتروپي مي‌باشد. در اولين گام، اطلاعات 65 فرونشستي كه در گذشته رخ‌داده جمع‌آوري شد. دوازده عامل مؤثر از لايه‌هاي پايه توپوگرافي، زمين‌شناسي، كاربري اراضي و تراز آب زيرزميني براي مدل‌سازي حساسيت فرونشست در نظر گرفته شد. بعد از اجراي مدل انتروپي در نرم‌افزار R، وزن‌هاي به‌دست آمده به نرم‌افزار ArcGIS10.3 وارد شده و نقشه حساسيت فرونشست تهيه گرديد. منحني تشخيص عملكرد نسبي و سطح زير اين منحني براي ارزيابي دقت مدل‌ آنتروپي مورد استفاده قرار گرفت. دامنه سطح زير منحني بين 0/5 تا 1 بوده و عدد بالاتر بيان‌گر دقت بيش‌تر در ارزيابي حساسيت فرونشست خواهد بود. پمپاژ بيش از حد از آب‌هاي زيرزميني يك از مهم‌ترين فاكتورهاي مؤثر بر وقوع فرونشست در دشت سمنان است. به‌دليل اقليم خشك، ميزان جريان سطحي در دشت سمنان بسيار محدود است. بنابراين آب زيرزميني به‌عنوان مهم‌ترين منبع آب در منطقه مورد مطالعه شناخته مي‌شود. سطح زيرمنحني براي مدل آنتروپي 0/715 به‌دست آمد كه نشان داد اين مدل‌ها براي تهيه نقشه حساسيت فرونشست در دشت سمنان قابل قبول است. نقشه حساسيت فرونشست مي‌تواند به برنامه‌ريزان كاربري اراضي و مديران منابع طبيعي، محيط‌زيست و منابع آب در منطقه مورد مطالعه كمك كند.