بررسي روش هاي آماري و زمين آماري در تهيه نقشه هم بارش استان مازندران

تخمين بارش در حوضه هاي فاقد داده هواشناسي اهميت زيادي در مطالعات هيدرولوژي و پيش‌بيني سيلاب دارد. با توجه به فقدان ايستگاه هاي هواشناسي با آمار بلندمدت در استان مازندران و همچنين ماهيت تصادفي بودن داد ه هاي بارش، استفاده از روش هاي آماري مبتني بر متغيرهاي كمكي و مقايسه آن ها با روش هاي زمين آماري براي درون يابي داده هاي بارندگي ماهانه و سالانه در اين استان ضروري به نظر مي رسد. به همين منظور در اين تحقيق از داده هاي بارش 21 ايستگاه هواشناسي طي دوره آماري 13ساله (2016-2004) استفاده شد و شش روش درون يابي شامل كريجينگ عمومي، كوكريجينگ، وزني عكس فاصله، اسپلاين، رگرسيون كريجينگ و گراديان خطي سه بعدي با يكديگر مقايسه شدند. ارزيابي روش ها نيز بر اساس ميانگين مربعات خطا و ميانگين خطاي اريب و تحليل رگرسيوني انجام گرفت. تحليل واريوگرافي مدل هاي كروي و نمايي را به‌عنوان بهترين مدل نظري نيم تغييرنما نشان داد. نتايج تحليل شاخص هاي خطا نشان داد روش اسپلاين داراي بيشترين خطاي برآورد بارش بوده و روش گراديان خطي سه بعدي مناسب ترين روش تهيه نقشه هاي هم بارش معرفي شد كه توانست خطاي تخمين بارش را نسبت به روش هاي زمين آماري بين 100 تا 200 ميلي‌متر و حدود 4060 درصد كاهش دهد. البته دقت تخمين آن در ماه هاي گرم و كم بارش كاهش مي يابد. بررسي نقشه هاي هم‌بارش به‌خوبي دقت روش‌هاي مبتني بر متغير كمكي در تشخيص حلقه هاي كم بارش و پر بارش استان را نشان مي دهد به‌طوري‌كه حلقه پر بارش استان در سواحل غربي وجود دارد و با حركت به سمت شرق استان از حجم بارش كاسته مي شود. با توجه به تبعيت نقشه هم‌بارش از نقشه پستي و بلندي، اين نكته مورد توجه است كه حجم بارش نزولي اختلاف زيادي با بارش ارتفاعات اين استان دارد. نتايج اين پژوهش اثبات كرد استفاده از متغيرهاي كمكي منجر به افزايش قابل توجه دقت نقشه‌هاي هم‌بارش مي‌شود.