پهنه بندي خطر زمين لغزش به روش تراكم سطح و تحليل سلسله مراتبي جهت ارزيابي مسيرجاده طراحي شده سري چلير جنگل خيرود

شبكه جاده‌هاي جنگلي به عنوان يكي از اركان مهمِ سازماندهي زمين در مديريت منابع جنگلي نقش كليدي دارند، از سوي ديگر جاده‌ها، بيشترين ميزان هزينه‌هاي اجرايي و محيط زيستي را نيز به دنبال دارند. جاده سازي بر روي خاك‌هاي ناپايدار جنگلي عامل افزايش هزينه‌هاي تعمير و نگهداري جاده در آينده و همچنين خسارات جبران ناپذير محيط زيستي از جمله فرسايش خاك است. در اين رهگذر، انجام پهنه‌بندي خطر زمين لغزش مي‌تواند ابزاري كارا در جهت كاهش خسارات و هزينه‌هاي مذكور باشد. هدف ‌از اين مطالعه، پهنه‌بندي خطر زمين لغزش در سري چلير جنگل خيرود به‌منظور بررسي مسير جاده‌هاي جنگلي طراحي شده‌است، تا مسافت‌هاي پر‌خطر جاده به عنوان قسمي از يك عارضه خطي، مشخص و با به كار بستن توجه مضاعف، از خسارات جبران ناپذير محيط زيستي و هزينه‌هاي تعمير و نگهداري جاده در آينده كاست. در اين مطالعه، جاده‌هاي ساخته شده و جاده‌هاي پيش‌بيني شده در سري چلير جنگل خيرود با وسعت بيش از 1720 هكتار مورد بررسي قرار گرفته است، براي اين سري جنگلي، ميزان 38 كيلومتر جاده پيش‌بيني شده كه 14 كيلومتر از آن ساخته شده است، به اين منظور ابتدا عوامل شيب، جهت، فاصله‌از گسل، فاصله‌از جاده، فاصله‌از آبراهه، ساختار زمين‌شناسي و جنس خاك تحت عنوان عوامل موثر در وقوع لغزش‌ها شناسايي و به كمك فرآيند تحليل سلسله مراتبي، بر اساس نظر كارشناسان مورد ارجحيت بندي و وزن‌دهي قرار گرفت. در گام بعد، نقشه‌هاي مورد نياز تهيه و با لغزش‌هاي موجود در منطقه كه با استفاده از مطالعه ميداني (GPS) برداشت شده، روي هم اندازي شد. طبقات نقشه‌ زير معيارهاي تهيه شده بر‌اساس ويژگي‌هاي لغزش‌ها (با توجه به مساحت لغزش در هر طبقه) به روش تراكم سطح وزن‌دهي شدند، سپس نقشه ي وزن دهي شده زير معيارها بر اساس وزن معيار‌ها كه به وسيله‌ي فرآيند تحليل سلسله مراتبي تهيه شده بود در محيط GIS Arc با يك ديگر تلفيق و نقشه پهنه‌بندي خطر زمين لغزش منطقه مورد مطالعه در پنج طبقه از بسيار پر خطر تا كم خطر تهيه شد. نهايتاً با قرار دادن نقشه جاده‌هاي ساخته و طراحي شده بر روي نقشه پهنه‌بندي به دست آمده، مسافت هايي تحت عنوان مسافت هاي با خطر زياد و بسيار زياد شناسايي و استخراج شد. نتايج اولويت بندي عوامل نشان داد كه شيب و فاصله از آبراهه با وزن هاي 0/22 و 0.19 داراي بيشترين تاثير و فاصله از گسل و فاصله از جاده با وزن‌هاي 0/096 و 0/085 داراي كمترين ميزان اثر در وقوع زمين لغزش‌ها بوده‌اند. همچنين نتايج تحليل جاده‌ها نشان داد از حدود 38 كيلومتر جاده طراحي شده، حدود 21 كيلومتر در كلاسه هاي خطر زياد و خيلي زياد واقع شده‌اند و ميزان 11 كيلومتر نيز در كلاسه هاي خطر كم و خيلي كم قرار دارند، مسافتي در حدود 6 كيلومتر از اين شبكه جاده هم در كلاسه خطر متوسط قرار دارد كه نشان از اهميت مطالعات پايداري دامنه‌ها در اين عرصه از جمله بررسي دانه‌بندي، ميزان خميرايي خاك و ساير ويژگي هاي مكانيكي آن، پيش از هرگونه عمليات ساختماني مي‌باشد.