ارزيابي اثرات پراكنده رويي در تغيير كاربري اراضي شهري مطالعه موردي: كلان‌شهر تهران

افزايش شتابان جمعيت، الگوهاي مكاني نواحي شهري را به شيوه‌اي پيچيده تغيير داده و منجر به گسترش در نواحي روستايي و پراكنده رويي شهري در مناطق اطراف و به‌خصوص اين مناطق شده است، در اين ميان شناخت چگونگي اين رشد و توسعه كالبدي شهرها از ارزش بسيار فراواني برخوردار است، تا در برنامه‌ريزي گسترش‌هاي آتي يا حتي درون بافتي استفاده مطلوب شود،. بنابراين هدف اين پژوهش ارزيابي پراكنده رويي و تغييرات كاربري اراضي كلان‌شهر تهران در دوره‌هاي مختلف و تغيير كاربري نسبت به همديگر مي‌باشد. روش تحقيق از نوع توصيفي و تحليلي و ابزار گردآوري اطلاعات از طريق مطالعات اسنادي، كتابخانه‌اي و مراجعه به سازمان‌هاي مربوطه و مراكز پژوهشي پيرامون موضوع موردمطالعه مي‌باشد. براي به دست آوردن نقشه ميزان تخريب اراضي پوشش گياهي از مدل‌هايFuzzy Artmap،Lcm جدول متناوب و نرم‌افزارهاي Idrisi Selva، ARC GIS 10.4 و Google Earth استفاده ‌شده و جهت سنجش پيش‌بيني گسترش آتي شهر مدل CA- Markov بكار رفته است. نتايج حاصل از تجزيه‌وتحليل اطلاعات نشان مي‌دهد تغيير كاربري طبيعي به كاربري‌هاي ساخته‌شده روند رو به گسترشي داشته، به‌طوري‌كه اين اراضي در سال 1353 از 9 درصد به 54 درصد در سال 1397 افزايش‌يافته است و با توجه پيش‌بيني در سال 1410، اراضي ساخته‌شده به 62 درصد از كل مساحت مي‌رسد، كه شدت بحران زيست‌محيطي نشان را مي‌دهد همچنين كاربري باير با 71 درصد و پوشش گياهي با 28 درصد بيشترين كاهش را به سمت كاربري ساخته‌شده داشتند و بيشترين درصد تغييرات را در زمين‌هاي مفيد شهر تهران (اراضي آبي و اراضي پوشش گياهي) مي‌باشد، و اراضي ديگر با رشد منفي كندتري نسبت به اين دو كاربري شاهد تغيير هستند كه نشان از شدت بحران‌هاي زيست‌محيطي در آينده دارد.