از قلعه تا ‌شهر: بررسي پيوند شهرنشيني و حيات قبايلي در جنوب قفقاز با تمركز بر شوشي

در پژوهش حاضر، ضمن تمركز بر روند ظهور و توسعه شوشي، ابعاد معيني از حيات شهري جنوب قفقاز سده دوازدهم/هجدهم بررسي مي‌شود. هدف، نماياندن سهم عوامل محيطي و نيروهاي قبايلي در تكوين و تحول حيات شهري جنوب قفقاز در آستانه تسلط روسيه تزاري بر اين حوزه است. به اين منظور، نخست، چشم‌اندازي تاريخي از حيات شهري جنوب قفقاز در اين مقطع ترسيم و سپس، با تمركز بر روند شكل‌گيري و توسعه ‌شهر شوشي و سهم طايفه جوانشير در آن، دلايل انتخاب اين ‌شهر به مركزيت حكومت محلي اين خوانين و سير توسعه كالبدي و اجتماعي آن تحليل و تبيين شده است. اين پژوهش با رويكرد تاريخ اجتماعي و در جهت نماياندن برخي زواياي مغفول از حيات اجتماعي جنوب قفقاز پيش از تسلط روسيه تزاري انجام شده است. دستاورد تحقيق نشان مي‌دهد كه الگوي عمومي حاكم بر حيات شهري جنوب قفقاز در دوره يادشده تا حد زيادي تحت تأثير يك عامل اجتماعي بومي يعني نيروهاي قبايلي تحول يافته است. جلوه معيني از اين تأثيرپذيري را مي‌توان در شكل‌گيري و توسعه شوشي مشاهده كرد كه هم در الگوي توسعه كالبدي و هم در تكوين بافت اجتماعي آن، به شكل مستقيم با اراده و تدبير سياسي يك فرمانرواي قبايلي پيوند داشت.