فراتحليلي بر پژوهش‌هاي وقف در شهرهاي ايراني- اسلامي

وقف شهري، يكي از پديده‌هاي حسنه در شهرهاي ايراني اسلامي است كه در تأسيس و تداوم حيات نهادها و مراكز فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي تأثير فراواني داشته است و توانسته‌اند در دوره‌هاي مختلف تاريخ، منشأ حركت‌هاي مؤثري باشند. اين پديده حسنه در سال‌هاي گذشته توجه پژوهشگران شهري را به خود جلب نموده است. تعداد و تنوع مقالات علمي منتشر شده در زمينه وقف در شهرهاي ايراني اسلامي، يكي از نشانه‌هاي گرايش محققان به اين مفهوم است. اين مقاله با روش فراتحليل به بررسي مقالات منتشر شده در مجلات علمي پژوهشي فارسي زبان منتشر شده از سال 1389 تا سال 1396 پرداخته است. اين تحقيق نشان مي‌دهد كه مقالات انتشار يافته در حوزه وقف در شهرهاي ايراني اسلامي، بيشتر به صورت كيفي و از طريق تحليل‌هاي مبتني بر اسناد صورت گرفته‌اند. بر اساس نتايج پژوهش حاضر، به طور كلي مطالعات وقف در شهرهاي ايراني اسلامي در كشورمان را مي‌توان در دو دستۀ كلي جاي داد؛ نخست مطالعات تأثير وقف بر توسعه و شكل‌يابي فيزيكي شهرهاي ايراني اسلامي مي‌باشد و ديگري تأثير وقف بر مؤلفه‌هاي اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي در شهر ايراني اسلامي است. در رويكرد نخست محققان در قالب فرآيندي به دنبال تأثير وقف در توسعه فيزيكي و فضايي و همچنين شكل‌يابي فضاهاي شهري در شهرهاي ايراني اسلامي هستند و بر اين اساس به تجزيه و تحليل فضاي شهرهاي ايراني اسلامي پرداخته‌اند. نتايج بررسي نشان مي‌دهد كه دسته اول بيشتر پژوهش‌ها (60 درصد) را به خود اختصاص داده است.