بررسي تنگناها و مشكلات برنامه هاي توسعه اي در ايران با تاكيد بر آمايش سرزمين و ارائه راهبردهايي جهت بهبود آن با مدل (ANP)

تلاش براي داشتن يك برنامه ملي آمايش سرزمين در طول سال هاي گذشـته همواره با موانع و چالش هاي متعددي مواجه شده است. تجربه برنامه ريزي از نوع آمايش سرزمين در ايران مويد اتفاقـات و تصـميم گيـري هـاي پر فـراز و نشيبي در ابعاد مفهومي، نظريه اي، تكنيكي، رويـه اي، فرآينـدي، سـازماني و قانوني مي باشد كه گاه منجر به پيشبرد اين امر شده و گاه در جهت بـه انـزوا كشاندن و انحراف از مسير اصلي حركت و حتي اجرا نشدن آن گرديده است. هدف از اين مقاله بررسي موانع و تنگناهاي آمايش سرزمين كشور و نقش اين موانع در محدوديت ها و نارسايي هاي در برنامه هاي توسعه اي كشور است كه منجر به شكل گيري عدم تعادل هاي منطقه اي در كشور شده است. روش تحقيق، تحليلياكتشافي است. در اين پژوهش منابع و اطلاعات از طريق منابع كتابخانه اي و همچنين سرشماري هاي عمومي نفوس و مسكن، طرح هاي آمايش سرزمين جمع آوري شده است. شاخص هاي مورد بررسي 40 شاخص اقتصادي، اجتماعي، نهادي، اجرايي است كه با استفاده از مدل تحليل شبكه (ANP) به بررسي موانع و تنگناهاي آمايش سرزميني كشور و ميزان تاثيرگذاري هريك از موانع در سطح توسعه يافتگي مناطق كشور پرداخته شده است. همچنين نتايج حاصل از مدل تحليل شبكه نيز بيانگر اين است كه شاخص هاي نهادي با مقدار 059/0 بيشترين نقش را در تنگناهاي طرح هاي آمايش سرزمين كشور را باعث شده است. مدلسازي معادلات ساختاري تنگناهاي آمايش سرزمين كشور نيز نشان مي دهد تأثيرات موانع نهادي روي طرح هاي آمايش سرزمين در كشور با ضريب مستقيم و مثبت 98/0 است كه اين موانع داراي قدرت تبيين كنندگي تغييرات در شاخص هاي اقتصادي و اجتماعي كشور مي باشد.