برآورد مدل كنترل ژنتيكي صفات زراعي در تلاقي ارقام گندم مرودشت و MV-17 تحت شرايط نرمال و تنش خشكي آخرفصل

بررسي نظام ژنتيكي كنترل كننده صفات زراعي، يكي از مقدمات انتخاب روش به نژادي مناسب است. به‌منظور تجزيه ژنتيكي برخي صفات زراعي گندم نان با استفاده از روش تجزيه ميانگين نسل ها، والدين و نسل هاي ايجاد شده از تلاقي مرودشت × MV-17 در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار و تحت شرايط نرمال و تنش خشكي در سال زراعي 95-1394 در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه رازي مورد ارزيابي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس وزني حاكي از وجود اختلاف معني دار بين نسل هاي مختلف از نظر اغلب صفات مورد مطالعه تحت هر دو شرايط بود. تجزيه ميانگين نسل ها نشان داد كه علاوه‌بر اثرات افزايشي و غالبيت، انواعي از اثرات اپيستازي نيز در وراثت اغلب صفات نقش داشتند و بنابراين نمي توان به موفقيت گزينش در نسل هاي اوليه جمعيت هاي در حال تفرق اميدوار بود. براي صفات ارتفاع بوته، طول پدانكل و طول ريشك، نقش اثر افزايشي ژن ها بيشتر از اثر غالبيت بود كه نشان ‌دهنده سودمندي استفاده از گزينش دوره اي براي تجميع اين ژن ها و سپس انتخاب لاين هاي با خصوصيات زراعي مطلوب مي باشد. مدل كنترل ژنتيكي اغلب صفات تحت هر دو شرايط از نظر وجود يا عدم وجود اثرات متقابل غيرآللي، تقريباً مشابه هم بود و چندان تحت تأثير تنش خشكي قرار نگرفت. وراثت پذيري عمومي براي صفات ارتفاع بوته، طول پدانكل و طول ريشك تحت هر دو شرايط بالا بود. براي عملكرد دانه، وراثت پذيري عمومي تحت هر دو شرايط در حد متوسط اما وراثت پذيري خصوصي بسيار پايين بود. در مجموع با توجه به نقش بارزتر اثرات ژني غيرافزايشي در كنترل اغلب صفات، گزينش در نسل هاي پيشرفته و پس از رسيدن به خلوص نسبي پيشنهاد مي شود.