عملكرد كارگزاران فالي در ديوان‌سالاري ملوك هرمز

خاندان رؤساي فال از جمله گروه‌هاي اجتماعي قدرتمند در امور قضايي و ديواني در جنوب ايران، به‌ويژه در قلمرو ملوك هرمز، از قرن هفتم تا يازدهم هجري محسوب مي‌گردند. چنين حضور فزاينده‌اي از عناصر انساني توانمند در امور ديواني و اداري، به موقعيت ارتباطي ناحيه فال بعد از سقوط تدريجي سيراف از نيمه دوم قرن پنجم تا نيمه نخست قرن ششم هجري و همچنين، ساختار سياسي ملوك هرمز باز مي‌گردد كه زمينه حضور و فعاليت نيروهاي انساني را در حوزه قلمرو خود فراهم مي‌كرده است. طي اين دوره زماني، شاهد قدرت‌گيري خانواده فالي در دستگاه سياسي و ديواني ملوك هرمز هستيم كه به عنوان يكي از خاندان‌هاي مهم ديوان‌سالار در كنار ديگر خانواده‌هاي ديواني نقشي مهم و تعيين كننده در تأمين منابع و درآمدهاي مالي ملوك هرمز دارند. از اين رو، چگونگي ارتباط فالي‌ها به عنوان يكي از خانواده‌هاي ديوان‌سالار در قلمرو ملوك هرمز با امرا و سلاطين هرمز و ديگر خاندان‌هاي ديوان‌سالاري و گروه‌هاي اجتماعي در حوزه خليج فارس موضوع پژوهش حاضر است. بررسي منابع و اسناد و تحليل داده‌هاي تاريخي نشان مي‌دهد كه خانواده فالي در جايگاه وزارت يكي از منابع اصلي تأمين كننده ثروت و تضمين قدرت در دستگاه سياسي ملوك هرمز بودند. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه رقابت و كشمكش‌هاي فالي‌ها با ديگر گروه‌هاي اجتماعي در مسائل سياسي و ديواني و همچنين تلاش نيروهاي نظامي پرتغالي براي انحصاري كردن درآمدهاي ناشي از اقتصاد دريايي خليج فارس همراه با وارد كردن يك گروه ديواني رقيب و معارض، سرانجام به تضعيف قدرت وزارت فالي‌ها و نهاد سلطنت در هرمز منجر گرديده است.