طرح و نقش در قالي‌هاي نقشه‌ارمني بخش خرقان استان قزوين

يان مسئله: شمار بسياري از قالي‌هاي روستايي و عشايري استان قزوين به اقوام و تيره‌هاي مختلف ساكن در اين منطقه تعلق دارد. از مهم‌ترينِ اين اقوام ارمنيان‌اند كه سنت كهن قالي‌بافي خود را در اين سرزمين نيز ادامه داده‌اند و مي‌توان انتظار داشت كه ويژگي‌هاي فرهنگي و قوميتي آنان در دست‌بافته‌هايشان نيز بروز يافته باشد. از سويي، تأثير خصوصيات اقليمي نيز، پس از يكجانشيني ارمنيان، بر فرهنگ و هنر آنان قابل انتظار است. زمينه‌هاي مذكور اين پرسش را پيش مي‌كشد كه مجموع عوامل نژادي و اقليمي چه ويژگي‌هايي را براي بافته‌هاي ارمنيان منطقۀ قزوين رقم زده است. هدف پژوهش: اين پژوهش در پي شناسايي و بررسي طرح و نقش قالي‌هاي نقشه‌ارمني قزوين است كه اين بافته‌ها را در ميان ديگر بافته‌هاي آن منطقه و نيز بافته‌هاي همين قوم در ديگر مناطق ايران داراي شناسنامه‌اي متمايز مي‌سازد. روش پژوهش: بيشتر داده‌هاي اين پژوهش به شيوۀ ميداني گرد آمده و براي برخي بررسي‌هاي تاريخي به اسناد نيز مراجعه شده است. روش تحقيق براساس شيوۀ اجرا توصيفي و تحليلي است. داده‌ها نيز به‌صورت كيفي تجزيه و تحليل شده‌اند. براساس جستجوي ميداني صورت‌گرفته، كليه قالي‌هاي دردسترس نقشه‌ارمني خرقان قزوين در جامعۀ آماري اين پژوهش قرار دارد و از اين ميان، 13 قالي يافت‌شده در منطقه به عنوان جامعۀ نمونه انتخاب شده است. نتيجه‌گيري: وابستگي به طرح و نقش قالي ارمنستان ويژگي كلي قالي‌هاي نقشه‌ارمني منطقۀ خرقان است كه بيش از قالي‌هاي ارمني‌باف ديگر مناطق ايران در اين منطقه نمود دارد. برجسته‌ترين ويژگي‌هاي طرح و نقش قالي‌هاي نقشه‌ارمني قزوين ساختار هندسي و شكسته و تأكيد بر نقوش شاخصي چون كليسا، چليپا و ستاره است كه در فرهنگ اين قوم ريشه دارد. رايج‌ترين نقشه‌هاي قالي‌هاي ارمني نيز شامل بوته‌خاري، كاسه‌بشقابي، گل‌افشان، ترنج‌چليپا و گلداني است.

Problem statement: A high number of tribal and rural carpets in Qazvin Province belong to different ethnic groups living in the area. Having continued their old tradition of weaving carpets in this area, Armenians are among the most important tribes and their cultural and tribal features can be seen in their handicrafts. On the other hand, climatic features have also played a major role on their culture and art after the shift to sedentary lifestyle. The aforementioned backgrounds raise the question that what features the combination of ethnic and climatic factors have resulted in for the Armenians hand-made carpets in Qazvin region. Research objective: identifying the carpets with Armenian plan in Qazvin, regarding their design and pattern, is the main aim of this research. This differentiates both the carpets with Armenian plan in Qazvin from the other carpets in the region, and the same plan in the other regions of Iran. Research method: most data used in this research is gathered through field study and for some of the historical observations, documents are also used. Research method is descriptive and analytic based on the application method. The data has also been analyzed through qualitative analysis. Based on the field study, all the available carpets with Armenian plan in the region of Kharaghan in Qazvin are in the universe of this study and 13 carpets from this region are chosen as samples. Conclusion: A common and general feature of the carpets with Armenian plans woven in the region of Kharaghan is the dependence of their plan and design on the carpets from Armenia. This feature is more frequent in Kharaghan in comparison to the other regions of Iran. The most particular features of the plan and design of the carpets with Armenian plan in Qazvin are the geometrical structure with broken lines, and emphasis on specific shapes like a church, cross and star which are rooted in this tribe’s culture. The most common Armenian plans have thistles, dishes, flowers medallion and vases.