آرامش در خانه جستاري به آرامش در خانه از منظر اسلام در دو الگوي مسكن آپارتماني و مستقل حياط‌دار در شهر كرمان

بيان مسئله: يكي از مهم‌ترين كاركردهاي خانه ايجاد آرامش براي ساكنان آن است. اهميت اين موضوع به حدي است كه آية 80 سورة نحل، به صراحت بر لزوم سكينه‌بودن خانه براي ساكنان آن تأكيد كرده است. اما اين در حالي است كه چگونگي حصول اين معنا در خانه، كمتر در متون تخصصي به‌ويژه در حوزة معماري بررسي شده است. اين موضوع در ارتباط با خانه‌‌هاي معاصر، كه ساكنان آن به خاطر مشكلات متعدد زندگي شهرنشيني، خانه را بيش از هميشه مكاني براي استراحت و آرامش قلمداد مي‌‌كنند، از اهميت ويژه‌‌تري برخوردار است. هدف پژوهش: پژوهش حاضر، علاوه‌بر بررسي نظريات محققان و نظريه‌پردازان معماري وروانشناسي محيطي، سعي در استخراج عوامل ايجاد آرامش از ديدگاه اسلام وتطبيق آن با الگوهاي فضايي-رفتاري جاري ساكنان خانه‌‌ دارد. بر همين اساس در اين پژوهش چگونگي نمودپذيري آرامش در دو الگوي رايج خانه‌‌هاي معاصر شامل خانه‌‌هاي آپارتماني و خانه‌‌هاي مستقل حياط‌‌دار بررسي خواهد شد. روش پژوهش: پژوهش حاضر به روش توصيفي-تحليلي انجام شده است. فرايند تحقيق به اين شكل است كه در مرحلة نخست، از طريق مصاحبه با ساكنان خانه‌‌ها، به استخراج ويژگي‌‌هاي فضايي، قابليت‌‌هاي محيطي و نيز الگوهاي رفتاري جاري در آنها پرداخته شد. در مرحلة بعد با روش استدلال منطقي، منظومه‌‌هاي معنايي برگرفته از ويژگي‌‌هاي فضايي هر كدام از الگوها استخراج و نحوة نمودپذيري سه سطح آرامش شامل آسايش جسمي، آرامش رواني و آرامش معنوي در الگوهاي مورد نظر تبيين شد. نتيجه‌گيري: اين نوشتار در نهايت به اين موضوع دست يافت كه ابرمعناي آرامش و سطوح مختلف آن (آسايش جسمي، آرامش رواني و آرامش معنوي) در الگوي خانه‌‌هاي مستقل حياط‌‌دار بيش از الگوي آپارتماني نمود مي‌‌يابد كه اين امر نيز متأثر از تنوع ويژگي‌‌هاي فضايي و قابليت‌‌هاي محيطي است كه در اين الگوي خانه نسبت به گونة آپارتماني وجود دارد.

Problem statement: One of the most important functions of a home is to provide comfort to its residence. The importance of this issue is such that Ayah 80 of Surah An- Nahl explicitly emphasizes the need for the home to be soothing for its residence. However, how to achieve this meaning about home has been less studied in specialized texts, particularly in the field of architecture. This issue is of particular importance concerning contemporary homes, whose residents consider it as a place of rest and relaxation more than ever due to the various problems of urban life. Research objectives: in the present study, besides investigating the views of scholars and theorists of architecture and environmental psychology, tries to extract the factors of creating tranquility from Islamic viewpoint and its adoption with the house residents’ current spatial-behavioral models. Based on this, in this study, the tranquility reliability in two current models of contemporary houses including apartments and detached houses with yard will be investigated. Research method: The research method in the present study is a descriptive and analytical method which in addition to examining the theories of researchers and theorists of architecture and environmental psychology, tries to extract the factors of relaxation from the Islamic point of view and its adaptation to current spatial-behavioral patterns. The research process was carried out in such a way that in the first stage, through interviews with the residence of the homes, the spatial features, environmental capabilities and current behavioral patterns in them was found. In the next step, whit the method of logical reasoning, semantic systems derived from the spatial characteristics of each pattern were found and the manifestation of three levels of tranquility including physical comfort, mental tranquility and spiritual tranquility in the desired patterns was explained. Conclusion: This article finally concluded that the metaphor of tranquility and its different levels i.e. physical comfort, mental tranquility and spiritual tranquility) is reflected in the pattern of detached houses more than the pattern of apartments, which is also affected by the variety of spatial features and environmental capabilities in this pattern of the house comparing to the apartment type.