رتبه‌بندي كارايي توليدي، توزيعي و رفاهي استان‌هاي ايران و شناسايي عوامل مؤثر بر آن‌ها

عملكرد سيستم‌هاي اقتصادي بايد بر اساس متغيرهاي ورودي و مقادير خروجي سيستم ارزيابي شود. به‌منظور ارزيابي همه‌جانبه، نياز است كارايي در سطوح مختلف و با اهداف متفاوت انجام شود. مطالعه حاضر با استفاده از داده‌هاي استان‌هاي ايران در دوره 1394-1398 و بهره‌گيري از روش تحليل پوششي داده‌هاي دومرحله‌اي، كارايي استان‌هاي ايران را در سطوح كارايي توليدي، اقتصادي، توزيعي، رفاه اقتصادي و رفاه اجتماعي ارزيابي و رتبه‌بندي كرده و با تلفيق سطوح پنج‌گانه، مقدار كارايي سراسري استان‌ها را محاسبه كرده است. نتايج ارزيابي كارايي نشان از آن دارد كه استان‌هاي البرز، سمنان، سيستان و بلوچستان، قم، كردستان، يزد، مركزي استان‌هاي كارا هستند. علاوه بر اين با استفاده از مدل رگرسيون توبيت، عوامل مؤثر بر انواع كارايي استان‌ها شناسايي شد، نتايج نشان از آن دارد كه متغير نسبت جمعيت جوان هر استان ارتباط مثبت و متغير سهم توليد استان، سهم بودجه عمراني استان و همچنين ميزان تسهيلات بانكي اعطايي در استان ارتباط منفي با كارايي سراسري استان‌ها داشته است.

The performance of economic systems should be evaluated based on the input and output variables of the system. In other words, evaluating the quality of system performance, it is necessary to pay attention to its efficiency. To have an overall evaluation, performance must be done at different levels and goals. The present study uses data from the provinces of Iran in 1394-1398 and the two-stage data envelopment analysis method. This study evaluated and ranked the production, economic, distributional, economic welfare, and social welfare, the efficiency of Iranian provinces. Also by combining the five levels, calculated the overall efficiency of the provinces. The results of efficiency evaluation show that Alborz, Semnan, Sistan and Baluchestan, Qom, Kurdistan, Yazd, Markazi as efficient provinces, and Mazandaran had the highest level of economic inefficiency. Also, for identified, the factors affecting the types of efficiency of the provinces using the Tobit regression model. The results show that the variable of the ratio of young population in each province has a positive relationship and the variables of the province's production share, the province's budget share, and also the amount of bank loans have a negative relationship with the overall efficiency of the provinces. According to the results of the present study, budget allocation in the current method will intensify regional inequality and waste of resources, so there is a need for a fundamental review of the method of allocating resources between provinces.