اثر هيدروپرايمينگ بذر و محلول‌پاشي نيتروژن و گلايسين بتائين بر عملكرد كمّي و كيفي رقم عادل نخود ( Cicer arietinum L) در شرايط ديم لرستان

Effects of Seed Hydropriming and Nitrogen and Betaine Foliar Application on Yield Quality and Quantity of Adel Cultivar of Chickpea (Cicer arietinum L.) under Rainfed Conditions in Lorestan Province

هيدروپرايمينگ بذر و محلول‌پاشي نيتروژن و گلايسين بتائين مي­توانند تاثيرات شرايط نامساعد خشكي بر عملكرد كمّي و كيفي نخود در شرايط ديم را كاهش دهند. در جهت آزمون اين فرضيه آزمايشي در سال زراعي 97-1396در شهرستان كوهدشت استان لرستان انجام شد. آزمايش به ­صورت فاكتوريل در قالب طرح پايه بلوك­هاي كامل تصادفي با سه تكرار روي رقم نخود عادل اجرا شد. عوامل مورد برررسي شامل پرايمينگ بذر در دو سطح (پرايم نشده و هيدروپرايم شده) و محلول‌پاشي نيتروژن (از منبع اوره) و گلايسين بتائين در شش سطح (عدم محلول پاشي (شاهد)، غلظت صفر (اسپري آب)، اوره سه درصد، گلايسين بتائين 100 ميلي­مولار، گلايسين بتائين 200 ميلي­مولار، و گلايسين بتائين 200 ميلي­مولار + اوره 3 درصد) بودند. اثر متقابل پرايمينگ و محلول­پاشي بر عملكرد معني­دار بود و بيشترين عملكرد بيولوژيك (2688 كيلوگرم در هكتار) و دانه (1301 كيلوگرم در هكتار) با كاربرد توأم پرايمينگ و مصرف گلايسين بتائين 200 ميلي­مولار + اوره 3 درصد و كمترين عملكرد نيز مربوط به شرايط عدم پرايمينگ و عدم محلول­پاشي بود. پرايمينگ بذر همچنين، شاخص برداشت، تعداد دانه در بوته، تعداد نيام در بوته، وزن صد دانه و تعداد گره فعال را بهبود بخشيد. اثر محلول‌پاشي بر روي تعداد دانه در نيام و درصد پروتئين دانه معني­دار شدند. بيشترين ميزان اين صفات مربوط به محلول‌پاشي گلايسين بتائين 200 ميلي­مولار + اوره 3 درصد برآورد شد. هيدروپرايمينگ، عملكرد دانه، شاخص برداشت، وزن دانه، تعداد دانه در گياه را به­طور قابل توجهي افزايش داد. همچنين، هيدروپرايمينگ سبب شد تا گياه زودتر وارد مرحله گلدهي و نيام­دهي شود. با توجه به نتايج اين تحقيق، استفاده از تيمار هيدروپرايمينگ و سپس محلول­پاشي نيتروژن و گلايسين بتائين با منظور نمودن نسبت هزينه به فايده براي بهبود عملكرد كمّي و كيفي نخود ديم در شهرستان كوهدشت مي­تواند مد نظر قرار گيرد.

This study was performed in a factorial experiment based on randomized complete block design with three replications on Adel chickpea cultivar during 2017-2018. Seed priming consisted of two levels (non-priming and hydropriming) and spraying nitrogen and glycine betaine with six levels (no spraying, as control, zero concentration (water spray), 3% urea, 100 mM glycine betaine, 200 mM glycine betaine, and glycine betaine 200 mM + urea 3%). Interaction of priming by foliar application on biological and grain yields was significant at 1%probabilitylevel.The highest biological yield (2668kg.ha-1) and grain yield (1301 kg.ha-1) were obtained with combined priming and consumption of 200 mM glycine + 3% urea and the lowest yield was related to non-priming and non-spraying priming. Priming also improved the harvest index, number of seeds per plant, number of pods per plant, 100-seed weight and number of active nodules. The effect of foliar application of plants by glycine betaine and urea on number of grains per pod and grain protein percentage was significant. The highest values of these traits belonged to foliar application of plants by glycine betaine with concentration of 200 mM + 3% urea. Hydropriming significantly increased grain yield, harvest index, grain weight, and number of seeds per plant. Hydropriming also allowed the plant to initiate flowering and pod forming earlier. According to the results of this study, the use of hydropriming treatment and spraying of nitrogen and glycine betaine respectively would be recommended to improve the quality and quantity of rainfed chickpea in Kuhdasht, Lorestan province.