تحليل اثرات مديريت ريسك خشكسالي با استفاده از شاخص‌هاي بهره‌وري آب

در سال‌‌هاي اخير با وقوع خشكسالي و كاهش آب آبياري، استفاده كارا از آب و مديريت آن به امري اجتناب ناپذير بدل گشته است. بدين منظور در اين پژوهش، اثرات ريسكي راهبرد كم آبياري در دشت قزوين در سال زراعي 1394-95 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. در ابتدا، درصد تغييرات حجم آب در دوره خشكسالي نسبت به دوره نرمال محاسبه گرديد. سپس با استفاده از توابع آب - عملكرد، كم آبياري در چهار سناريو 19، 32، 44 و 51 درصد متناظر دوره‌‌هاي خشكسالي ضعيف، متوسط، شديد و خيلي شديد بر گياهان اعمال شد. در ادامه با استفاده از مدل تلفيقي موتاد - هدف با رهيافت برنامه‌‌ريزي اثباتي به بررسي اثرات ريسكي ناشي از خشكسالي بر الگوي كشت زراعي و بهره‌‌وري مصرف آب در منطقه مورد مطالعه پرداخته شد. نتايج نشان داد كه اعمال كم آبياري موجب افزايش سطح زير كشت گياهان كم آب‌‌بر مانند گندم، جو و لوبيا مي‌‌شود. همچين اعمال كم آبياري، درآمد ناخالص را حداكثر تا 24.3 درصد در دوره خشكسالي خيلي شديد كاهش مي‌‌دهد. ريسك در آمدي با اعمال سناريو كم آبياري در طي دوره‌‌هاي  خشك‌‌سالي كاهش يافته و  از 15- درصد در طي دوره خشك‌‌سالي ضعيف به 37- درصد در طي دوره خشك‌‌سالي خيلي شديد تقليل يافته است. بازده برنامه‌‌اي نيز به صورت غيرخطي همزمان با كاهش ريسك درآمدي، كاهش مي‌‌يابد. ديگر نتايج تحقيق نشان داد كه بهره‌‌وري مصرف آب نيز براي محصولات گندم آبي، جو آبي، ذرت دانه‌‌اي، گوجه فرنگي، ذرت علوفه‌‌اي و لوبيا، كاهش  و براي محصولات چغندر و يونجه افزايش مي‌‌يابد. بر اساس نتايج در صورت عدم اعمال كم آبياري در شرايط خشكسالي و اصلاح كشت، درآمد ناخالص كشاورزان در خشكسالي خيلي شديد به ميزان 58 درصد كاهش مي‌‌يابد ولي در صورت اعمال كم آبياري و بهينه‌‌سازي الگوي كشت در اين شرايط تنها  به ميزان 24.3 درصد كاهش خواهد يافت.