ارزيابي نقش ساختارهاي تكتونيكي در چينه‌شناسي و فوران‌هاي پليوكواترنري آتشفشان سهند (استان آذربايجان شرقي)

مطالعۀ ساختارهاي تكتونيكي مناطق آتشفشاني در كنترل مخاطرات ناشي از فعاليت دوبارۀ آنها بسيار تأثيرگذار مي‌باشد. در اين تحقيق ضمن معرفي دقيق انواع مختلف محصول‌هاي آتشفشاني سهند و نحوۀ رسوبگذاري آنها در مناطق اطراف اين آتشفشان، چينه شناسي، ليتولوژي و نحوۀ رسوبگذاري اين نهشته‌ها در دره‌هاي مختلف سهند با استفاده از مطالعه‌هاي صحرايي و آزمايشگاهي مورد بحث و بررسي قرار مي‌گيرد. بر طبق شواهد صحرايي، مجموعۀ آتشفشاني سهند در يك محيط قاره‌اي با درياچه‌هاي محلي كم‌عمق وآرام به مساحت 7200 كيلومتر مربع با حداكثر ارتفاع 3595 متر از سطح دريا در شمال غرب ايران بين تبريز و مراغه تشكيل شده است .فعاليت اين تودۀ آتشفشاني از اواسط ميوسن شروع شده و تا اواخر پلئيستوسن ادامه دارد. منطقۀ مورد مطالعه در زون البرزغربي - آذربايجان قرار داشته و بخش مهمي از منطقۀ برخوردي پليت‌هاي عربي - اوراسيا محسوب مي‌شود. بعد از بسته شدن نئوتتيس در اواخر كرتاسه و ادامۀ همگرايي پليت‌ها و تشديد آن در پليوسن كوتاه‌شدگي، ضخيم‌شدگي و بالاآمدگي قابل توجهي در پوستۀ شمال غرب ايران و شرق تركيه بوجود آمد و همزمان فعاليت‌هاي آتشفشاني گستردۀ پليو - كواترنري شكل گرفت. دراثر بالا‌آمدگي، شكستگي‌ها و گسل‌هاي متعددي در حد فاصل مناطق خرد شده بوجود آمد و در اثر حاكميت نيروهاي كششي و حركت در امتداد گسل‌ها بويژه گسل‌هاي امتداد لغز و حوضه‌‌هاي كشيده شده، محل تقاطع گسل‌ها و محور‌هاي چين‌هاي جوان فوران‌هاي آتشفشاني صورت گرفت. مقادير برآورد شده ضريب كيفيت در منطقۀ مورد مطالعه نشان مي‌دهد بيشتر نواحي منطقۀ مورد بررسي از ديد جايگاه زمين‌ساختي و لرزه زمين‌ساختي از جمله مناطق فعال به شمار مي‌آيند. رابطۀ ضريب كيفيت براي گسل شمال تبريز و نواحي پيرامون آن از جمله آتشفشان سهند Qc= 49.00 ƒ132 برآورد شده است كه كاهيدگي به مراتب بيشتري از نواحي ديگر دارد كه اين نشان‌دهندۀ ناهمگني بالا و جريان گرمايي گوشتۀ بالايي در پهنۀ فعال و لرزه‌خيز گسل شمال تبريز و نواحي پيرامون آن است.