عوامل اقتصادي - اجتماعي و زيست‌محيطي مؤثر بر وقوع آتش‌سوزي در جنگل‌‌هاي ايران و راهبردهاي مقابله با آن

سرانه جنگل ايران حدود يك چهارم مقدار جهاني و اما روند تخريب و وقوع آتش ‏سوزي در جنگل هاي كشورمان بسيار سريع بوده است؛ اين شرايط درخور توجه ويژه و مطالعه است. از اين‏رو، مطالعه حاضر با هدف شناخت عوامل مؤثر بر آتش سوزي جنگل‎ هاي ايران و نيز ارزيابي ديدگاه كارشناسان در زمينه راهبرد‎هاي مديريت مقابله با آتش سوزي و تعيين راهبردهاي مؤثر براي مقابله با آن صورت گرفت. براي بررسي عوامل مؤثر بر آتش ‏سوزي جنگل ها، از تحليل رگرسيون و داده هاي استان‏ هاي منتخب طي دوره 1394-1380 استفاده شد. تحليل مديريت مقابله با آتش سوزي نيز بر اساس قضاوت كارشناسان منتخب در خصوص راهبردهاي پيشنهادي و با بهره ‏گيري از روش ‏هاي فرآيند تحليل سلسله ‏مراتبي فازي و تاپسيس انجام شد. يافته هاي مطالعه نشان داد كه به طور نسبي، سهم متغيرهاي اقتصادي- اجتماعي در وقوع آتش سوزي بيشتر از متغيرهاي زيست محيطي بوده و از ميان متغيرهاي زيست محيطي، اثر دما قابل ملاحظه است. همچنين، در خصوص متغيرهاي اقتصادي-اجتماعي، مشخص شد كه تراكم استفاده از جنگل ها از طريق افزايش جمعيت و افزايش دسترسي (جاده) موجب افزايش زمينه وقوع آتش سوزي مي شود؛ اما در عين حال، بهبود شرايط جامعه از نظر سطح توسعه‏ يافتگي زمينه كاهش وقوع آتش سوزي را فراهم مي كند؛ در مورد مديريت مقابله با آتش ‏سوزي نيز تأكيد و تمركز راهبردهاي اولويت‏ دار، بيش از تجهيزات مورد استفاده، بر مديريت منابع نيروي انساني است؛ و قبل از آتش سوزي، راهبردهاي «برگزاري نشست و تشكيل جلسه ستاد اطفاي حريق»، «اعمال جريمه» و «گماشتن نگهبان و ديدبان محلي» از بالاترين اولويت برخوردار بوده و «حفظ خونسردي مأموران» و «حضور به‏ موقع مأموران در محل» به‏ عنوان راهبردهاي حين آتش سوزي توصيه شده‏ اند.