عوامل مؤثر بر امنيت آب كشاورزي در منطقه رامجرد

امنيت آب، بنا به تعريف، عبارت است از دسترسي مادي و اقتصادي خانوارهاي روستايي به مقادير كافي و قابل اطمينان آب براي رفع نيازهاي كشاورزي خود و همچنين، توانايي دفاع از حقوق خود در برابر مسئولان ذي‏ربط. در راستاي تغيير الگوي بارش و بارش‌هاي نامنظم و خشكسالي هاي اخير در كشور، مديريت بهتر منابع آب و شناخت مؤلفه ها و روابط بين آنها از اهميت زيادي برخوردار است. در مطالعه حاضر، براي اندازه گيري و تعيين عوامل مؤثر بر امنيت آب، داده هاي مقطعي مربوط به 180 كشاورز در منطقه رامجرد به روش نمونه گيري تصادفي از طريق پرسشنامه جمع‏ آوري شد. شاخص امنيت آب به ‏صورت تركيبي از در دسترس بودن، اطمينان، كفايت، توانايي پرداخت كشاورز و تمايل به پرداخت و مسائل حقوقي (كشمكش بر سر آب و نحوه حل مسئله) آب تعريف و با استفاده از روش تجزيه ‏و تحليل مؤلفه هاي اساسي اندازه گيري شد. بر اساس نتايج مطالعه، مزارعي كه از منبع آب تلفيقي استفاده مي‌كنند، از امنيت آب بالاتري برخوردارند؛ همچنين، در شرايط فعلي منطقه، براي 41 درصد مزارع (به‏ ويژه مزارع واقع در پايين دست سد) آب كافي وجود ندارد. نتايج برآورد روش حداقل مربعات معمولي نيز نشان داد كه فاصله از سد، موقعيت قرارگيري زمين و ريزش چاه داراي اثر منفي و نوع كانال و شركت در كلاس هاي آموزشي اثر مثبت بر امنيت آب در منطقه دارند. با آموزش كشاورزان در زمينه مشاركت در تعمير و نگهداري سامانه ‏هاي آبياري، صرفه جويي در مصرف آب و استفاده از فناوري هاي نوين آبياري همراه با توجه بيشتر مسئولان ذي‏ربط براي رسيدگي به مشكلات آب‏رساني و وجود يك تشكل تخصصي براي بازرسي در توزيع و انتقال آب، مي‏توان انتظار داشت كه دستيابي به هدف امنيت آب ميسر شود.