تحليلي بر پيشران اقتصاد نفتي و تأثيرات آن بر كيفيت زيست‌پذيري جوامع محلي در شهرهاي استخراجي (مطالعۀ موردي: شهر بهبهان)

بازخواني توسعۀ نفتي كشور از منظر رفاه و زندگي كيفي مردم مي‌تواند پاسخگوي بخشي از مسائل در عرصۀ سياست‌گذاري و توجه ساختاريافته به مفهوم كيفيت زندگي باشد؛ بنابراين با توجه به نقش انكارنشدني درآمدهاي حاصل از سرمايۀ منابع طبيعي نفت در فرايند سرمايه‌گذاري و تشكيل سرمايه، همچنين تأكيد بسياري از نظريات مرسوم توسعه‌اي بر نقش مثبت منابع طبيعي در فرايند پيشرفت و افزايش رفاه جوامع، نوشتار حاضر به تحليل درآمدهاي نفتي به‌عنوان پيشران كليدي بر زيست‌پذيري جوامع از منظر ذي‌نفعان محلي بهبهان (سرپرستان خانوار) پرداخته است. بر اين ‌اساس، با مطالعۀ ادبيات و مباني موجود، 59 متغير (شامل 54 مؤلفۀ زيست‌پذيري شهري و 5 متغير اقتصاد نفتي) در قالب تشكيل ماتريس و پرسشنامه در اختيار 35 كارشناس خبره در موضوعات زيست‌پذيري شهري و اقتصاد نفتي قرار گرفت و اين متغيرها به‌كمك استانداردهاي تحليل تأثيرات متقابل وزن‌دهي و با استفاده از نرم‌افزار ميك‌مك تجزيه و تحليل شد. نتايج مطالعات نشان مي‌دهد هيچ‌يك از عوامل اقتصاد نفتي در گروه متغيرهاي دووجهي قرار نگرفتند كه اين امر نشان‌دهندۀ تأثيرات نه چندان زياد و مثبت نفت بر مقولۀ زيست‌پذيري شهري است؛ چنانكه به‌واسطۀ استقرار صنعت نفت در شهر بهبهان، زيرساخت‌هاي اقتصادي، اجتماعي، كالبدي و زيست‌محيطي شهر، متحول شده است كه البته اين تحولات مطلوب نبوده و كيفيت زندگي ساكنان را بهتر نكرده است. در اين ميان، شاخص اقتصادي، متأثر از عملكرد صنعت نفت، به افزايش فاصلۀ طبقاتي، استفاده‌ نكردن از نيروهاي بومي و جدايي‌گزيني اكولوژيكي در شهر منجر شده و به‌ دليل اشتغال‌زايي براي افراد غيربومي و ساكن شهرهاي بزرگ از جمله تهران، افزايش درآمد ساكنان غيربومي شهر را رقم زده است؛ بنابراين بايد راه‌هاي بهتري براي تعامل صنعت نفت و بوميان تدارك داده و توسعۀ منطقه‌اي پايدار محقق شود.