ارزيابي تغييرات خشكسالي در ايران با استفاده از شاخص هاي SPEI و SC-PDSI

باتوجه به قرارگيري كشور ايران در كمربند خشك و نيمه خشك جهان، مطالعۀ پديدۀ خشكسالي به‌عنوان يكي از بلاياي طبيعي گسترده با اثرگذاري درازمدت، در بخش هاي مختلف بسيار اهميت دارد. در اين مطالعه، ابتدا خشكسالي با استفاده از دو شاخص خودتنظيم پالمر (SCPDSI) و بارشتبخير و تعرق استانداردشده (SPEI) در چهار دورۀ 3، 6، 12 و 24 ماهه در 101 ايستگاه كشور و در يك دورۀ زماني 24ساله (1992-2015) بررسي شد. پس از محاسبۀ مقادير شاخص ها، درصد سال هاي توأم با هر طبقۀ خشكسالي محاسبه و نتايج با داده هاي شبكه اي دو پايگاه جهاني دادۀ خشكسالي مقايسه شد. نتايج نشان داد كه براساس محاسبات، در هر دو شاخص بيشترين درصد سال ها تحت‌سيطرۀ طبقۀ نرمال با تمركز هسته هاي بيشينۀ نرمال در نيمۀ شرقي كشور و كمترين درصد سال ها در طبقۀ خشكسالي بسيار شديد با تمركز هسته هاي بيشينه در نيمۀ غربي، مركز و جنوب كشور بوده است. آغاز دورۀ خشكسالي در شاخص SCPDSI، سال 1999 و در دوره هاي زماني چهارگانۀ شاخص SPEI، سال هاي 1999 و 2000 بوده است. خشكسالي هاي شديد و بسيار شديد در بخش هايي از كشور كه از وضعيت بارشي نسبتاً مناسب تري برخوردار هستند، اتفاق افتاده است. مقايسۀ نتايج محاسبات با 99 نقطۀ اخذشده از دو پايگاه داده نشان داد كه در هر دو شاخص، پايگاه داده خشكسالي را شديدتر از آنچه كه هست، نشان داده است و باوجود هماهنگي زماني مناسب، هماهنگي مكاني در شدت هاي مختلف خشكسالي وجود ندارد. برپايۀ يافته هاي اين پژوهش، مناطق مستعد خشكسالي در كشور براي تنظيم برنامه هاي كلان مقابله با اين مخاطره قابل‌شناسايي است.