شادي و اقتصاد: يك تحليل انتقادي

تصور رايج در خصوص رابطه شادماني و اقتصاد اين است كه هر چه سطح اقتصادي جامعه برحسب شاخص‌هايي چون درآمد سرانه و دستاوردهاي رفاهي، بهداشتي و آموزشي، در سطح بالاتري قرار گيرد، جامعه شادي بيشتري را تجربه خواهد كرد. ورود «اقتصاد شادماني» به ادبيات اقتصادي و برخي از تحقيقات پايه‌گذار نشان داد علي‌رغم بهبود مؤلفه‌هاي فوق، افراد ممكن است نوعاً ناشادتر از گذشته باشند و بر اين اساس صرف هدف‌گذاري بر مؤلفه‌هاي فوق نمي‌تواند منجر به احساس رضايت و شادكامي بيشتر در انسان‌ها شود كه اين موضوع بعدها به تناقض استرلين معروف شد. ادعاي مقاله حاضر اين است كه ازآنجاكه اقتصاد شادي حوزه‌اي جديد از مطالعات ميان‌رشته‌اي را به خود اختصاص داده و به دنبال راه‌هايي براي تبيين علل شاد زيستن انسان‌ها است، ابتدائاً مي‌توان پيش‌بيني كرد كه با حفظ كردن پارادايم فكري حاضر، تحليل‌گران جريان اصلي اقتصاد در تجزيه‌ و تحليل علل ناشادي هرچند در زمينه‌هايي موفق اما درمجموع ناكام خواهند ماند. علل اين ناكامي را مي‌توان در رويكردهاي انسان شناسانه جستجو كرد؛ به اين معنا كه به دليل تسلط نگاه انسان شناسانه ماترياليستي در ميان تحليل‌گران اقتصادي، نسخه‌هايي كه براي شادي انسان‌ها تجويز مي‌شود، در برخي از موارد فاقد اعتبار هستند و يا اينكه كفايت لازم را ندارد. اين مقاله ضمن بررسي نادرستي نگاه انسان شناسانه در ادبيات اقتصادي رايج، به ارائه يك چارچوب انسان‌شناسي از منظر اسلام پرداخته و رويكرد بديلي را براي اقتصاد شادي از منظر اقتصاد اسلامي ارائه مي‌نمايد كه مي‌تواند در جهت سياست‌گذاري مورد استفاده قرار گيرد.