مفهوم حق در انديشۀ بنتام و خوئي

The Concept of Rights: Views of Bentham and Khoei

تمركز اصلي اين پژوهش بر مفهوم و خاستگاه حق است. جرمي بنتام ايدۀ حق فراقانوني را كاملاً رد مي­كند. از ديدگاه او فقط حقِ قانوني معتبر است كه بيانگر منفعتي براي صاحب حق است. در رويكرد سيد ابوالقاسم خوئي نيز قِوام حق به حكم شارع است و به دلايل مورد نظر شارع كه به نظر مي­رسد مصالح افراد باشند، اعتبار مي­شود. در اين مقاله، نشان داده مي‌شود كه بنتام و خوئي حداقل از لحاظ منشأ شكل­گيري حق، تحليلي مشابه در باب مفهوم آن دارند؛ هر دو اعتبار حق را به اعتبار قانونگذار مي ­دانند كه در حمايت از منافع افراد و با ضمانت اجراي قانوني، در قالب تكليف وضع مي ­شود. در نتيجه، تأكيد بر آن است كه از لحاظ ارتباط حق و قانون هر دو نظريه­پرداز پيش­گفته از منظري مشابه به مفهوم حق مي­نگرند. با اين حال، تفاوت­ها و نيز پيامدهاي اين دو نظرية تحليلي در باب حق جدي­تر از آن هستند كه تحت الشعاع شباهت يادشده قرار گيرند.

The main focus of this research is on the nature and origin of rights. Jeremy Bentham totally rejects the notion of extra-legal rights. For him, it is only legal rights that are valid and imply a benefit for its holders. Sayyid Abu al-Qasim al-Khoei's believed that rights’ validity derives from the religious lawmaker. He authenticates rights for reasons which seem to be individuals’ interests. In this paper, it will be shown that Bentham and Khoei, at least on the formation basis of rights, have similar analysis of the concept of rights: they both consider rights as valid due to the lawmaker’s authentication to the benefits of individuals, legally sanctioned in the form of duties. Accordingly, it shall be emphasized that the mentioned writers think along similar lines on the relationship between rights and law. Nevertheless, differences and also consequences of these two analytical theories of rights are too serious to be overshadowed by their mentioned similarity.