ارزيابي تغييرات فيتوشيميايي اسانس و عصاره شش جمعيت از گياه دارويي Satureja bachtiarica Bunge. دراستان فارس

Variation in the essential oil constituents and Polyphenolic contents of six populations of Satureja bachtiarica Bunge. in Fars province

جنس Satureja با نام فارسي مرزه از تيره نعنا است . گونه S. bachtiarica Bunge از گونه هاي انحصاري ايران مي باشد. در اين تحقيق سرشاخه S. bachtiarica در مرحله گلدهي كامل از 6 رويشگاه طبيعي در استان فارس جمع آوري گرديد و پس از خشك كردن در شرايط آزمايشگاه به روش تقطير با آب، مورد اسانس گيري و به روش خيساندن در حلال، مورد عصاره گيري قرار گرفت. تركيبهاي تشكيل دهنده اسانس‌ها با استفاده از كروماتوگرافي گازي (GC-FID) و كروماتوگرافي گازي متصل به طيف سنج جرمي (GC/MS)، و تركيبهاي پلي فنولي عصاره ها با استفاده از كروماتوگرافي مايع با كارايي بالا (HPLC)، مورد شناسايي قرار گرفت. بازده اسانس 6 جمعيت 4/2-1/1 درصد برحسب وزن خشك نمونه بدست آمد. تركيب‌هاي عمده اسانس شامل تيمول (9/10- 8/49 درصد)، كارواكرول(1/1–7/49 درصد)، پارا- سيمن(0/18–8/32 درصد)، گاما- ترپينن (3/4– 5/7 درصد) و لينالول ( 3/3- 1/5 درصد) در جمعيت هاي مورد مطالعه بودند. از ميان جمعيت هاي مورد بررسي، اسانس رويشگاه هاي كوهنجان و آباده- ديدگان به ترتيب بيشترين درصد تيمول با 8/49 درصد و كارواكرول 7/49 درصد را دارا بودند. نارنجنين، كارواكرول، هسپريدين، اوجنول، هسپرتين، رزمارنيك اسيد و تيمول تركيبهاي پلي فنولي اصلي در شش جمعيت مورد مطالعه در مرزه بختياري بودند. تنوع در ميزان تركيب‌ها در رويشگاه هاي مورد مطالعه نشان دهنده اين است كه تغييرات شرايط اكولوژيك بر ميزان تركيب‌هاي اسانس و عصاره مرزه بختياري تاثير مثبت داشته است.

Satureja bachtiarica Bunge. belonging to Lamiaceae family. is a native plant in Iran. In this study, the aerial parts of six populations of S. bachtiarica were collected at full flowering stages in Fars Province. After drying in laboratory conditions, the essential oils (EOs) and extracts were obtained by hydrodistillation and macerations methods, respectively. Chemical compositions of the EOs were analyzed by GC-FID and GC-MS and the phenolic contents were determined by HPLC analysis. EO yields were from 1.1 to 2.4 % (w/w) based on dried material. The major constituents of the EOs were thymol (10.9-49.8 %), carvacrol (1.1-49.7%), p-cymene (18.0-32.8 %), γ-terpinene (4.3-7.5 %), linalool (3.3-5.1%) and caryophyllene oxide (1.6-2.3 %). Among the populations, the EOs from the Kohanjan and Abadeh-Didegan had the highest thymol (49.8%) and carvacrol (49.7%) amount. Narengenin, carvacrol, hesperedin, eugenol, hesperetin, rosmarinic acid and thymol were the main phenolic compounds in the studied regions. These results showed that variation of ecological characters had effect on quality of S. bachtiarica EOs and extracts.