ابطال گواهي ثبت اختراع در پرتو عناصر متشكله سلب مالكيت غيرمستقيم در حقوق سرمايه‌گذاري خارجي

A Reflection on the Invalidation of Patents in the Light of Constituent Elements of Indirect Expropriation under Foreign Investment Law

يكي از مصاديق سرمايه‌گذاري خارجي مورد حمايت در حقوق بين‌الملل سرمايه‌گذاري، اختراعات است. اين دسته از دارايي‌ها علي‌رغم به رسميت شناخته شدن در پرتو اصل سرزميني بودن حمايت، همانند ساير سرمايه‌گذاري‌ها مي‌توانند تحت تدابير حاكميتي دول ميزبان كه مغاير با استانداردهاي حمايتي نشأت گرفته از قوانين و معاهدات بين‌المللي حمايت از سرمايه‌گذاري خارجي همچون شرط رفتار عادلانه و منصفانه و صيانت از انتظارات مشروع و معقول سرمايه‌گذار مي‌باشند، با خطراتي همچون سلب مالكيت مواجه شوند. نظر به صدور آراي معدود مراجع بين‌المللي در اين خصوص، سخن گفتن از شكل‌گيري رويه‌اي متقن در اين راستا دشوار مي‌باشد. با اين حال، در اين نوشتار ضمن بررسي مهمترين عناصر متشكله سلب مالكيت غيرمستقيم و دكترين‌هاي موجود در اين زمينه، به بررسي قابليت تطبيق ابطال گواهي ثبت اختراع با سلب مالكيت غيرمستقيم پرداخته و با تشريح مقررات برخي اسناد بين‌المللي، موضع حقوق داخلي و مهم‌ترين پرونده مربوط به اين موضوع در حقوق سرمايه‌گذاري خارجي در ابعاد گوناگون آن مداقه نموده و در نهايت به اين نتيجه خواهيم رسيد كه حتي در صورت مستثني نمودن ابطال گواهي ثبت اختراع از مقررات مربوط به سلب مالكيت در معاهدات حمايت از سرمايه‌گذاري خارجي، تشخيص نهايي تحقق سلب مالكيت با ديوان داوري است.

Patents are considered as investments protected under the International Investment Law. Although, these properties are protected under the principle of territoriality, similar to other investments, they can be expropriated as a result of host states’ regulatory measures inconsistent with protection standards stemming from foreign investment protection regulations and treaties including fair and equitable treatment and legitimate expectations of foreign investors. Considering the fact that few arbitration awards have been issued by arbitration panels in this regard, it is yet difficult to claim there is a strong precedent in International Investment Law. Nevertheless, reflecting the provisions of international regulations, the stance of the domestic law and the most important relevant case, this article provides the most significant elements of indirect expropriation as well as existing doctrines in this respect and further investigates whether invalidation of patents can amount to indirect expropriation. It will also be mentioned that despite the fact that according to several foreign investment protection treaties, invalidation of patents shall not be subject to regulations regarding indirect or creeping expropriation, the final determination lies with the arbitration panel.