بررسي سرمايۀ اجتماعي در بافت‌هاي شهري ارگانيك و برنامه‌ريزي‌شده (مطالعه لار قديم و لار جديد)

هدف اين مقاله، تحليل تطبيقي سرمايۀ اجتماعي در دو گونه بافت شهري ارگانيك و برنامه‌ريزي‌شده است. براي اين منظور شهر لار در قالب دو محدودۀ لار قديم و لار جديد به‌عنوان محدودۀ پژوهش انتخاب شد. اين پژوهش به روش پيمايشي و با استفاده از ابزار پرسش‌نامۀ محقق‌ساخته انجام شد. جامعۀ آماري شهروندان بالاي 15 سال و نمونۀ آماري 380 نفر است. سرمايۀ اجتماعي در شهر از طريق مؤلفه‌هاي روابط اجتماعي، شبكۀ اجتماعي، اعتماد بين‌فردي، اعتماد نهادي، مشاركت اجتماعي و هنجارهاي مشترك اجتماعي سنجيده شد. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد، در هر دو محدودۀ لار قديم و لار جديد تراكم جمعيت و اختلاط كاربري اراضي تقريباً مشابه و در هر دو در حد متوسط است و سرانۀ كاربري‌هاي خدماتي و عمومي در لار جديد بيشتر از لار قديم است. براساس نتايج، وضعيت سرمايۀ اجتماعي شهروندان شهر لار (هر دو محدوده) 3/59 است و در ميان مؤلفه‌هاي سازندۀ سرماية اجتماعي، به‌استثناي هنجارهاي اجتماعي، در ساير مؤلفه‌ها، ميانگين امتياز بالاي ميانگين است. تحليل مقايسه‌اي سرمايۀ اجتماعي در لار قديم و جديد نشان مي‌دهد كه تفاوت معناداري ميان آن‌ها وجود دارد. تحليل مؤلفه‌هاي سازندۀ سرمايۀ اجتماعي نيز نشان مي‌دهد، در هر شش مؤلفۀ مورد مطالعه، نه‌تنها تفاوت معناداري ميان دو محدودۀ لار قديم و جديد وجود دارد، بلكه در بيشتر آن‌ها (جز هنجارهاي اجتماعي) وضعيت امتيازها در لار قديم بيشتر از لار جديد است. در هر دو محدوده، رابطۀ معكوسي ميان سرمايۀ اجتماعي و دسترسي به خدمات عمومي وجود دارد و با كاهش فاصلۀ شهروندان با اين خدمات، سرمايۀ اجتماعي شهروندان افزايش يافته است. در هر دو محدوده رابطۀ مستقيم و معناداري ميان سابقۀ سكونت در شهر و سرمايۀ اجتماعي وجود دارد. سابقۀ سكونت در محل و تعلق به مكان از جمله متغيرهاي مهمي بوده است كه بر سرمايۀ اجتماعي در هر دو محدوده تأثيرگذار بوده‌اند. تأثير كاربري مذهبي نيز كه از طريق ميزان تعاملات مردم با مساجد سنجيده شد، نشان داد كه در هر دو محدوده، به‌جز مؤلفۀ هنجارهاي اجتماعي، در ساير مؤلفه‌ها هم‌بستگي مستقيم و معناداري ميان دو متغير وجود دارد.