تحليلي بر وضعيت زوال شهري در بخش مركزي شهر اروميه (مطالعۀ موردي: منطقۀ 4)

زوال شهري ماهيتي پيچيده و چندبعدي دارد و دربرگيرندۀ ابعاد محيطي، اجتماعي، اقتصادي، كالبدي و ذهني است كه در پاسخ‌گويي به نياز شهروندان ناتوان و درمانده است و موجب ناپايداري و تهديد شهروندان و زيست‌پذيري شهر مي‌شود. در پژوهش توصيفي-تحليلي حاضر به بررسي وضعيت زوال بخش مركزي اروميه طي يك دوره 30 ساله از سال‌هاي 1365-1395 پرداخته شده است. راهبرد پژوهش از نوع قياسي و در چهارچوب روش‌هاي تحليلي و هم‌بستگي با تأكيد بر نگرش سيستمي بوده است. براي تجزيه و تحليل اطلاعات و داده‌ها از شاخص‌هاي تراكم جمعيتي، امنيت عمومي-اجتماعي و جمعيت فعال در بعد ويژگي‌هاي اجتماعي، شاخص ميزان جابه‌جايي جمعيت و حس تعلق ساكنان به محله، در بعد تعامل اجتماعي، شاخص كيفيت بناها، ميزان سازگاري كاربري‌ها، استخوان‌بندي ساختمان‌ها و ميزان نفوذپذيري كالبدي در بعد كالبدي و شاخص دسترسي به فضاهاي عمومي و دانه‌بندي اراضي در بعد كيفيت محيط و شاخص‌هاي ميزان دسترسي به خدمات بهداشتي، ميزان دسترسي به خدمات آموزشي، ميزان دسترسي به خدمات فراغتي و ميزان دسترسي به خدمات فرهنگي در بعد خدماتي استخراج شد تا وضعيت زوال شهري در منطقۀ مركزي شهر اروميه با استفاده از روش تحليل عاملي بررسي شود. نتايج پژوهش از روش تحليل عاملي بر اساس شاخص نهايي مركب نشان مي‌دهد كه امتياز نهايي به‌دست‌آمده در بخش مركزي اروميه در دورۀ 1385 با افت محسوس در مقايسه با دو دورۀ 1365 (6/53) و 1375 (6/73) به ميزان 5/91 رسيده است كه اين امر نشان‌دهندۀ شروع زوال و افت در اين بخش است. همچنين در دورۀ 1395 ميزان شاخص نهايي با افت شديد در مقايسه با دورۀ 1385 و دوره‌هاي ديگر به 4/85 رسيده و اين امر موجبات زوال بيشتر اين محدوده را فراهم كرده است. به عبارت ديگر در فاصلۀ زماني سال‌هاي 1365 و 1375 كيفيت منطقه افزايش چشمگيري داشته است، اما هرچه از سال 1375 به 1395 حركت كرديم، شاخص مركب به‌شدت كاهش يافته كه اين امر نشان‌دهندۀ فرسوده‌شدن منطقه مدنظر است.