بوم‌پايش برخي گونه‌هاي ماهيان گل‌خورك سواحل جزرو مدي بندرعباس با بهره‌گيري از شاخص نوين بافت‌شناسي اپيدرم

Ecological monitoring of inter-tidal mudskipper fish of the Bandar Abbas coasts by using the novel epidermal histological index

جانداران آبزي به‌واسطه سازگاريهاي فيزيولوژيكي و ريخت‌شناسي به استرس‌هاي محيطي پاسخ مي‌دهند. ماهيان كف‌زي نظير گل‌خورك اغلب به‌ عنوان شاخص‌ زيستي يا گونه‌هاي نگهبان زيست‌بوم‌هاي آبي جنگلهاي حرا و پهنه‌هاي گلي و جزر‌ومدي معرفي مي‌شوند. در پژوهش حاضر، طي نمونه‌برداري از سه منطقه ساحلي بندرعباس (خورآبي، خواجه عطاء و خور سورو) در فصل بهار، سه گونه ماهي گلخورك با نامهاي Periophthalmous waltoni Boleophthalmus dussumeri, و Scartelaos tenuis شناسايي شدند. مطالعات بافت‌شناسي در اين ماهيان بنابر رويكرد رنگ‌آميزي عمومي (روش هماتوكسيلين- ائوزين) و اختصاصي (پريوديك اسيد شيف (PAS)- آلسين بلو (AB))‌ بر اپيدرم پوست متمركز گرديد. نتايج نشان داد كه اپيدرم ضخيم از ويژگيهاي مشترك در هر سه گونه ماهي گل خورك بوده و عموماً ناشي از تورم سلول‌هاي مياني پوست، توسعه عروق مويرگي درون اپيتليالي و برآمدگيهاي پوستي (به‌جز گونه (P. waltoni است. سلول‌هاي موكوسي تنها در دو گونه B. dussumeri و S. tenuis مشاهده شد. در گونه P. waltoni كه ساكن نواحي فراجزرومدي است به جز باله ها، سراسر بدن پوشيده از فلس بوده ولي در گونه پائين جزرومدي B. dussumeri، فلسها محدود به ناحيه بالاسر، پشتي، سينهاي و ساقه دمي بوده است و در سطح پوست گونه بين جزرومدي S. tenuis، هيچگونه فلسي مشاهده نگرديد. اين نتايج نشان‌دهنده الگويي از اختصاصات گونه‌اي ماهيان گل‌خورك در تمايز زيستگاه‌هاي جزرومدي، مبتني بر تظاهرات اپيدرمي فلس‌ها به ‌عنوان يك شاخص بوم بافت‌شناسي است.

Aquatic organisms respond to environmental stresses through physiological and morphological adaptations. Accordingly, benthic fish such as the Mudskippers are often referred as bioindicators or sentinel species of aquatic ecosystems such as mangrove forests and mudflats. In the present study, during sampling from three coastal areas of Bandar Abbas (Khorabi, Khajeh Ata and Soro estuary), three species of mudskippers, Periophthalmous waltoni, Boleophthalmus dussumeri and Scartelaos tenuis were identified. Histological studies in mudskippers have focused on the epidermis of the skin by using general staining (hematoxylin-eosin method) and specific staining (periodic acid-Schiff (PAS)-Alcian Blue (AB))‌ approach. The results showed that the thick epidermis is a common feature of the epidermis in all three species of mudskippers and is generally due to layers of the voluminous swollen cells of the skin, development of blood capillary within the epithelium and dermal bulges (except P. waltoni). Mucosal cells were only observed in B. dussumeri and S. tenuis. In P. waltoni, which lived mainly in semi-arid supratidal zone, except for the fins, the whole body is covered with scales, but in the subtidal species of B. dussumeri, the scales are limited to the upper and dorsal, thoracic and caudal stems, and on the skin surface of the intertidal species of S. tenuis, no scales were observed. The results showed species-specific patterns of mudskippers tidal habitat differentiation, based on the epidermal scales as histological ecological indicator.