نقش حس تعلق مكاني در توانمندي رواني خانوارهاي روستايي بخش مركزي شهرستان باوي در مقابله با خشكسالي

طرح مسئله: بخش كشاورزي و معيشت روستايي در چند سال اخير در ايران با خشكسالي‌هاي پي‌درپي مواجه شده و پايداري جوامع روستايي را با چالش اساسي روبه‌رو كرده است. بسياري از خانوارهاي روستايي به دليل ناتواني در مقابله با خشكسالي از بخش روستايي خارج شدند و به جوامع شهري مهاجرت كردند؛ بنابراين شناسايي عوامل تأثيرگذار بر توانمندي رواني در شرايط بحراني اهميت زيادي دارد. هدف پژوهش: پژوهش حاضر با هدف كلي بررسي نقش حس تعلق مكاني در توانمندي رواني خانوارهاي روستايي بخش مركزي شهرستان باوي در مقابله با خشكسالي انجام شده است. روش پژوهش: جامعة آماري اين پژوهش را تمامي خانوارهاي روستايي در بخش مركزي شهرستان باوي تشكيل مي‌دهند (N= 5601). تعداد 190 نفر از سرپرستان خانوارها با استفاده از فرمول نمونه‌گيري كوكران با روش نمونه‌گيري چند مرحلة خوشه‌اي با انتساب متناسب براي مطالعه انتخاب شدند. ابزار گردآوري اطلاعات، پرسش‌نامه‌اي محقق‌ساخته است كه روايي آن را پانل متخصصان تأييد كرده‌اند؛ پايايي آن نيز با ضريب آلفاي كرونباخ تأييد شد. به‌منظور تجزيه و تحليل داده‌ها از نرم‌افزارهاي SPSS19، Lisrel8.54 و Arc GIS10.5 استفاده شد. نتايج پژوهش: نتايج تحليل همبستگي نشان داد بين تمامي ابعاد حس تعلق مكاني (شناخت رفتار، پيوند اجتماعي، هويت مكاني و دلبستگي عاطفي) خانوارهاي مطالعه‌شده و توانمندي رواني آنان رابطة مثبت و معنا‌داري وجود دارد؛ علاوه بر اين نتايج مدل‌سازي معادلات ساختاري پژوهش نشان داد ابعاد حس تعلق مكاني با ضريب تبيين 46 درصد (γ= 0.68, t= 5.46) اثر مثبت و معناداري بر توانمندي رواني خانوارهاي بررسي‌شده دارد. نوآوري: تاكنون در اين زمينه پژوهشي در استان خوزستان با توجه به شرايط نامناسب آب‌وهوايي انجام نشده است؛ اين امر جنبة نوآورانه‌اي براي پژوهش حاضر محسوب مي‌شود.

Statement of the Problem: The agricultural and rural livelihood sector in Iran has faced successive droughts in recent years and has posed a major challenge to the sustainability of rural communities. Many rural households left rural areas due to the inability to cope with the drought and migrated to urban communities. Therefore, identifying the factors affecting mental ability in critical situations is of great importance. Purpose: The main aim of the present study was toinvestigate the role of spatial belonging on the psychological ability to deal with drought in the central part of Bavi County. Methodology: The statistical population of this study consisted of all rural households in Bavi County of Khuzestan province. Using the Cochran formula and the stratified proportional sampling method, 190 individuals were selected as the study sample. The data collection tool of the study was a questionnaire whose validity was confirmed by a panel of experts, and its reliability was established by calculating Cronbach's Alpha Coefficient (α > 0.7). Data analysis was done using SPSSwin18, Lisrel8.54, and Arc GIS10.5 software. Results: The results of correlation analysis showed a positive and significant relationship between all dimensions of the sense of spatial belonging (cognition of behavior, social bond, spatial identity, and emotional attachment) of the studied families and their psychological ability. The results of structural equation modeling showed that the dimension of rural spatial belonging with the coefficient of determination 0.46 (γ= 0.68, t= 5.46) had a positive and significant effect on the psychological ability of the households. Innovation: Considering that no research has been done in this field in Khuzestan province due to the unfavorable weather conditions, the present study is considered as an innovative aspect for the present study.