مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - تحليل زمينه‌اي برآسيب‌شناسي طرح‌هاي توسعۀ شهري در ايران

چكيده فارسي :

نيم‌قرن تجربۀ تهيۀ طرح‌هاي توسعۀ شهري نشان مي‌دهد به‌رغم جنبه‌هاي مفيد و سازنده، اين طرح‌ها همچنان نتوانسته‌اند پاسخي بي‌بديل در‌خصوص مسائل و مشكلات روزافزون شهري ارائه نمايند. در اين رهگذر مطالعات زيادي در‌خصوص آسيب‌شناسي طرح‌هاي توسعه در كشور صورت گرفته است بررسي مجدد آسيب‌ها بر‌اساس مطالعات صورت گرفته و شناخت روابط علت معلولي آن‌ها مي‌تواند نقش موثري در تبيين مسائل و جمع‌بندي از قضايا داشته باشد. در اين مقاله، بر‌اساس تئوري زمينه‌اي ابتدا اقدام به واكاوي محتوايي مقالات آسيب‌شناسي طرح‌هاي توسعۀ شهري از دهۀ 70 به بعد دركشور و سپس مصاحبه عميق با صاحب‌نظران با استفاده از نرم‌افزار MAXQDAشده است. يافته‌هاي پژوهش نشان‌دهندۀ دو مقولۀ هسته‌ايي عدم تحقق و عدم كارائي در مطالعات است كه در مقولۀ عدم تحقق 80 درصد مفاهيم استخراجي آن مربوط به عدم تحقق كالبدي و جمعيتي شهرها است كه نشان از عدم تعريف ساير اهداف به شكل روشن در طرح‌ها مي‌باشد و مقولۀ عدم كارائي34 مقولۀ محوري ثانويه در قالب 7مقولۀ محوري اوليه و 5 مقولۀ محوري اصلي تحليل و جمع‌بندي گرديد كه مقولۀ اصلي نظام و مديريت شهري در كشور با 34 درصد حجم مفاهيم و زمينه‌هاي كارآمدي و تحقق با 25 درصد مهم‌ترين عناصر ناكارآمدي طرح‌ها محسوب مي‌گردد و اين امر بيانگر آن است كه محتواي طرح‌هاي توسعه شهري آن‌چنان‌ كه در محافل علمي مطرح مي‌گردد عامل اصلي ناكارآمدي طرح‌ها محسوب نمي‌گردد. همچنين بر‌اساس تحليل گراف روابط بين مقولات اوليۀ عوامل زمينه‌اي از‌جمله ابهام در منابع مالي، ضعف در قوانين و مقررات و مشاركت ذي‌نفعان به‌ترتيب مهم‌ترين مسائل در ناكارآمدي طرح‌ها محسوب مي‌گردد.