تحليل استعارۀ مفهومي زمان در ديوان شمس تبريزي

Analysis of the conceptual metaphor of time in Divan Shams Tabrizi

زمان، يك مفهوم كليدي در عرفان اسلامي است كه تحت تأثير تجربه هاي زيستۀ عرفا به گونه هايي متفاوت مفهوم سازي شده و در متون عرفاني بازتاب يافته است. با مطالعۀ اين مفهوم و چگونگي مفهوم سازي و بازنمايي آن در آثار عرفا مي توان تحليلي دقيق تر از نگرش ها و تجارب صاحبان اين آثار در موقعيت ها و زمان هاي مختلف عرضه كرد. از اين رو در مقالۀ پيش رو برآنيم تا با بررسي و تحليل كمّ و كيف كاربرد مفهوم زمان و برخي تعابير زباني مرتبط با آن در جلد اول كليات شمس به اين پرسش پاسخ دهيم كه مولوي مفهوم زمان را در اشعار مورد بررسي چگونه و تحت تأثير چه زمينه هايي مفهوم سازي كرده است. رويكرد تحليلي اين پژوهش نظريۀ استعارۀ مفهومي ليكاف و جانسون است كه از منظر زبان شناسي شناختي در تبيين مفهوم «زمان»، انگاره‌ اوليۀ «زمان شئي است» و انگاره‌هاي ثانويۀ «زمان شئي متحرك و ثابت است» را مطرح كرده اند. حاصل اين پژوهش نشان مي دهد كه مولوي زمان را با انگاره هاي «زمان به مثابۀ شئي متحرك»، «زمان به مثابۀ شئي ثابت»، «زمان به مثابۀ مكان محصور و فضا»، «زمان به مثابۀ گنج/اندوخته» و «زمان به مثابۀ انسان» مفهوم سازي كرده است.

Time is a key concept in Islamic mysticism that has been conceptualized in different ways and reflected in mystical texts under the influence of mystics' lived experiences. By studying this concept and how it is conceptualized and represented in the works of mystics, a more accurate analysis of the attitudes and experiences of the owners of these works in different situations and times can be offered. Therefore, in the present article, we intend to answer the question of how and under what influence Rumi defined the concept of time in the studied poems by examining and analyzing the application of the concept of time and some related linguistic interpretations in the first volume of Shams. Has conceptualized contexts. The analytical approach of this research is Lakoff and Johnson's theory of conceptual metaphor, which from the point of view of cognitive linguistics, in explaining the concept of "time", have introduced the primary idea of "time is object" and the secondary ideas of "time is moving and fixed". The result of this research shows that Rumi described time with the ideas of "time as a moving object", "time as a fixed object", "time as an enclosed space and space", "time as a treasure" and "time". As a human being